Κάποιοι λένε ότι αρχικά τις έφεραν για να διώξουν τους αρουραίους. Άλλοι υποστηρίζουν ότι περιπλανήθηκαν μόνες τους.
Αυτό στο οποίο όλοι μπορούν να συμφωνήσουν -συμπεριλαμβανομένων εκείνων που έχουν ζήσει ή εργαστεί στη μεγαλύτερη φυλακή της Χιλής τον περισσότερο καιρό- είναι ότι οι γάτες ήταν εδώ πρώτες.
Για δεκαετίες, περπατούσαν κατά μήκος των ψηλών τοίχων της φυλακής, έκαναν ηλιοθεραπεία στη μεταλλική οροφή και περιφέρονταν ανάμεσα στα κελιά που ήταν γεμάτα με 10 άνδρες το καθένα. Για τους σωφρονιστικούς υπαλλήλους, αποτελούσαν ένα είδος ιδιαιτερότητας και ως επί το πλείστον αγνοούνταν. Οι γάτες συνέχισαν να πολλαπλασιάζονται σε εκατοντάδες.
«Είναι οι σύντροφοί μας»
Τότε οι υπάλληλοι της φυλακής συνειδητοποίησαν και κάτι άλλο: Οι αιλουροειδείς κάτοικοι δεν ήταν μόνο καλοί για το πρόβλημα των αρουραίων. Ήταν επίσης καλοί και για τους κρατούμενους.
«Είναι οι σύντροφοί μας», δήλωσε ο Carlos Nuñez, ένας φαλακρός κρατούμενος που επιδεικνύει πίσω από τα κάγκελα της φυλακής ένα 2χρονο γάτο που ονόμασε Feita, ή Ugly. Φροντίζοντας πολλές γάτες κατά τη διάρκεια της 14ετούς ποινής του για διάρρηξη σπιτιού, είπε ότι ανακάλυψε την ιδιαίτερη ουσία τους, σε σύγκριση, ας πούμε, με έναν συγκρατούμενό του ή ακόμη και με έναν σκύλο.
«Μια γάτα σε κάνει να ανησυχείς γι’ αυτήν, να την ταΐζεις, να τη φροντίζεις, να της δίνεις ιδιαίτερη προσοχή», είπε. «Όταν ήμασταν έξω και ελεύθεροι, δεν το κάναμε ποτέ αυτό. Το ανακαλύψαμε εδώ μέσα».
Γνωστό απλώς ως «η φυλακή», το 180 ετών κεντρικό σωφρονιστικό κατάστημα στο Σαντιάγο, την πρωτεύουσα της Χιλής, είναι εδώ και καιρό γνωστό ως ένα μέρος όπου οι άνδρες ζουν σε κλουβιά και οι γάτες κυκλοφορούν ελεύθερες. Αυτό που τώρα γίνεται πιο κατανοητό είναι η θετική επίδραση των περίπου 300 γατών της φυλακής στους 5.600 ανθρώπους που ζουν εκεί.
«Μια γάτα σε κάνει να ανησυχείς γι’ αυτήν, να την ταΐζεις, να τη φροντίζεις, να της δίνεις ιδιαίτερη προσοχή», είπε. «Όταν ήμασταν έξω και ελεύθεροι, δεν το κάναμε ποτέ αυτό. Το ανακαλύψαμε εδώ μέσα»
«Οι φυλακές είναι εχθρικοί χώροι»
Η παρουσία των αιλουροειδών «έχει αλλάξει τη διάθεση των κρατουμένων, έχει ρυθμίσει τη συμπεριφορά τους και έχει ενισχύσει το αίσθημα ευθύνης τους απέναντι στα καθήκοντά τους, ιδίως στη φροντίδα των ζώων», δήλωσε η διευθύντρια της φυλακής, συνταγματάρχης Helen Leal González, η οποία έχει δύο δικές της γάτες στο σπίτι, τη Reina και τον Dante, και μια συλλογή από αγαλματίδια γάτας στο γραφείο της.
«Οι φυλακές είναι εχθρικοί χώροι» πρόσθεσε καθισμένη πίσω από το γραφείο της, έχοντας τα μαλλιά της σε έναν σφιχτό κότσο, κρατώντας ένα μπαστούνι του μπέιζμπολ και φορώντας στρατιωτικές μπότες. «Έτσι, φυσικά, όταν βλέπεις ότι υπάρχει ένα ζώο που δίνει στοργή και δημιουργεί αυτά τα θετικά συναισθήματα, λογικά προκαλείται μια αλλαγή στη συμπεριφορά, μια αλλαγή στη νοοτροπία».
Οι κρατούμενοι υιοθετούν άτυπα τις γάτες, συνεργάζονται για να τις φροντίζουν, μοιράζονται το φαγητό και τα κρεβάτια τους και, σε ορισμένες περιπτώσεις, τους έχουν φτιάξει μικρά σπιτάκια. Σε αντάλλαγμα, οι γάτες προσφέρουν κάτι ανεκτίμητο σε ένα χώρο φυλάκισης διαβόητο για τον υπερπληθυσμό και τις άθλιες συνθήκες: Αγάπη, στοργή και αποδοχή.
Οι κρατούμενοι υιοθετούν άτυπα τις γάτες, συνεργάζονται για να τις φροντίζουν, μοιράζονται το φαγητό και τα κρεβάτια τους και, σε ορισμένες περιπτώσεις, τους έχουν φτιάξει μικρά σπιτάκια
«Τώρα είναι η ιδιοκτήτρια αυτού του δωματίου»
«Μερικές φορές νιώθεις κατάθλιψη και διαισθάνεται ότι δεν υπάρχει φως στο μέλλον», δήλωσε ο Reinaldo Rodriguez, 48 ετών, ο οποίος πρόκειται να παραμείνει φυλακισμένος μέχρι το 2031 λόγω καταδίκης για πυροβόλα όπλα. «Έρχεται και κολλάει πάνω σου. Θα ακουμπήσει το πρόσωπό της στο δικό σου».
Αναφερόταν στην Chillona, μια χαλαρή μαύρη γάτα που έχει γίνει η αγαπημένη ενός κελιού εννέα ατόμων που είναι γεμάτο με κουκέτες. Ο Reinaldo Rodriguez είπε ότι αυτός και οι συγκρατούμενοι του χρησιμοποίησαν ένα μπολ με νερό για να βγάλουν την Τσιλόνα από την κρυψώνα της, αφού ο προηγούμενος φροντιστής της μεταφέρθηκε σε άλλο τμήμα της φυλακής.
«Σιγά-σιγά μας πλησίαζε», είπε. «Τώρα είναι η ιδιοκτήτρια αυτού του δωματίου. Είναι το αφεντικό». Αρκετοί συγκρατούμενοι της ισχυρίστηκαν ο καθένας ότι το κρεβάτι του ήταν το αγαπημένο της.
Η σύζευξη καταδικασμένων εγκληματιών και ζώων δεν είναι καθόλου καινούργια. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, Γερμανοί αιχμάλωτοι πολέμου στο Νιου Χαμσάιρ υιοθέτησαν άγρια ζώα ως κατοικίδια, μεταξύ των οποίων, σύμφωνα με μια μαρτυρία, ένα αρκουδάκι.
«Μείωση της υποτροπής, βελτίωση της ενσυναίσθησης»
Τα επίσημα προγράμματα για τη σύνδεση κρατουμένων και ζώων έγιναν πιο συνηθισμένα στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και, μετά από σταθερά θετικά αποτελέσματα, επεκτάθηκαν σε όλο τον κόσμο, μεταξύ άλλων στην Ιαπωνία, τις Κάτω Χώρες και τη Βραζιλία.
Έχουν γίνει ιδιαίτερα δημοφιλή στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στην Αριζόνα, κρατούμενοι εκπαιδεύουν άγρια άλογα για να περιπολούν τα σύνορα των ΗΠΑ με το Μεξικό. Στη Μινεσότα και το Μίσιγκαν, κρατούμενοι εκπαιδεύουν σκύλους για τυφλούς και κωφούς. Και στη Μασαχουσέτη, οι κρατούμενοι βοηθούν στη φροντίδα τραυματισμένων ή άρρωστων άγριων ζώων, όπως γεράκια, κογιότ και ρακούν.
Η σύνδεση κρατουμένων και σκύλων έχει επανειλημμένα αποδειχθεί ότι οδηγεί σε «μείωση της υποτροπής, βελτίωση της ενσυναίσθησης, βελτίωση των κοινωνικών δεξιοτήτων και ασφαλέστερη και θετικότερη σχέση μεταξύ κρατουμένων και σωφρονιστικών υπαλλήλων», δήλωσε η Beatriz Villafaina-Domínguez, ερευνήτρια στην Ισπανία, η οποία εξέτασε 20 ξεχωριστές μελέτες τέτοιων προγραμμάτων.
Τα σκυλιά ήταν το πιο συνηθισμένο ζώο που χρησιμοποιούν οι φυλακές, ακολουθούμενο από τα άλογα, και στα περισσότερα προγράμματα, τα ζώα μεταφέρονται στους κρατούμενους, όχι το αντίστροφο. Στη Χιλή, ωστόσο, οι κρατούμενοι ανέπτυξαν μια οργανική σχέση με τις αδέσποτες γάτες που ζουν δίπλα τους.
Υπήρξε όμως μια εποχή που η σχέση δεν ήταν τόσο θετική
Πριν από μια δεκαετία, ο πληθυσμός των γατών επεκτεινόταν ανεξέλεγκτα και πολλές γάτες αρρώσταιναν, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης μιας μεταδοτικής λοίμωξης που άφησε μερικές γάτες τυφλές. Η κατάσταση «στρεσάριζε ακόμη και τους ίδιους τους κρατούμενους», δήλωσε η Carla Contreras Sandoval, κοινωνική λειτουργός της φυλακής με δύο τατουάζ γάτας.
Έτσι, το 2016, οι υπάλληλοι της φυλακής επέτρεψαν τελικά σε εθελοντές να έρχονται να φροντίζουν τις γάτες. Μια χιλιανή οργάνωση που ονομάζεται Felinnos Foundation συνεργάζεται έκτοτε με τη Διεθνή Ανθρωπιστική Εταιρεία για να συλλέξει συστηματικά όλες τις γάτες για να τις θεραπεύσει, να τις στειρώσει και να τις φροντίσει.
Η επιτυχία του προγράμματος οφείλεται εν μέρει στους κρατούμενους, δήλωσε η Sandoval. Οι κρατούμενοι μαζεύουν τις γάτες που χρειάζονται φροντίδα και τις φέρνουν στους εθελοντές.
«Αφιερώνεσαι στη γάτα»
Μια ημέρα, τέσσερις γυναίκες έσυραν μεταφορείς γατών στους χώρους της φυλακής, κυνηγώντας μια σειρά από αιλουροειδή, μεταξύ των οποίων η Lucky, η Aquila, η Dropón και τα έξι νέα της γατάκια και η γάτα του Nuñez, η Ugly.
Το προαύλιο ήταν χαοτικό, γεμάτο για έναν αγώνα ποδοσφαίρου κρατουμένων, αλλά οι κρατούμενοι έκαναν ευγενικά χώρο για τις γυναίκες.
Γρήγορα, άνδρες που κρατούσαν γάτες στα χέρια τους με τατουάζ κατέβηκαν από τις σκάλες της αυλής και παρέδωσαν τα ζώα στους εθελοντές μέσα από τα κάγκελα της φυλακής. Ο Denys Carmona Rojas, 57 ετών, ένας κρατούμενος που εκτίει οκτώ χρόνια φυλάκισης για κατηγορίες περί όπλων, περιποιήθηκε μια γέννα μέσα σε ένα κουτί. Είπε ότι είχε βοηθήσει να μεγαλώσουν πολλά γατάκια στο κελί του, αφηγούμενος μια περίπτωση στην οποία τάισε με ειδικό γάλα τα γατάκια αφού η μητέρα πέθανε κατά τη γέννα.
«Αφιερώνεσαι στη γάτα. Την φροντίζεις, την προσέχεις, της δίνεις αγάπη», είπε χαμογελώντας για να δείξει τα μπροστινά δόντια που του λείπουν. «Το συναίσθημα που βγαίνει από αυτό – δεν υπάρχει τίποτα κακό σε αυτό, φίλε».
«Θα έρθει μαζί μου»
Όπως και οι κρατούμενοι, οι συνθήκες διαβίωσης των γατών ποικίλλουν ανάλογα με το τμήμα της φυλακής. Κατά τη διάρκεια ενός διαλείμματος σε ένα από τα πιο πολυσύχναστα σημεία, όπου 250 κρατούμενοι μοιράζονται 26 κελιά, σε έναν στενό διάδρομο, με τα ρούχα να στεγνώνουν πάνω από το κεφάλι τους οι γάτες πετάγονται ανάμεσα στα πόδια τους.
Ο Eduardo Campos Torreblanca, ο οποίος εκτίει ποινή φυλάκισης τριών ετών για ληστεία, δήλωσε ότι κάθε κελί φροντίζει τουλάχιστον μία γάτα, αλλά το γατάκι του πέθανε πρόσφατα. «Ήταν μικροσκοπικό, ένα μωρό», είπε. «Και κάποιος το πάτησε».
Όταν οι εθελοντές έφτασαν για πρώτη φορά το 2016, μέτρησαν σχεδόν 400 γάτες, αριθμός που δεν περιλαμβάνει τα νεογέννητα γατάκια και μια μεγάλη αποικία γατών που ήταν κυρίως κολλημένες στην οροφή. Τώρα ο αριθμός αυτός μειώνεται σταθερά.
Γιατί; Σκεφτείτε τον Nuñez, τον καταδικασμένο για διάρρηξη σπιτιού, στον οποίο απομένουν δύο χρόνια από την ποινή του.
Όταν αποφυλακιστεί, τι θα συμβεί στη γάτα του, την «Άσχημη»; Αυτό ήταν εύκολο, είπε. «Θα έρθει μαζί μου».
*Με στοιχεία από nytimes.com
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ:
• Με κίτρινη προειδοποίηση, καταιγίδες και χαλάζι ο καιρός - Τι μας επιφυλάσσει για τα Χριστούγεννα
• Αλκοόλ και οδήγηση: «Καμπανάκι» για την περίοδο Χριστουγέννων - Οι ποινές και οι τιμές
• Πώς να απολαύσεις το γιορτινό τραπέζι χωρίς ενοχές – Διατροφολόγος στο «Τ»
ΔΗΚΟ: Οι αντικομματικές συμπεριφορές, η τάση για φυγή και στο βάθος ο Οδυσσέας
Είναι γνωστό πλέον και κανείς δεν μπορεί να το κρύψει, ούτε ο Νικόλας Παπαδόπουλος, ότι στο ΔΗΚΟ επικρατεί μια ανησυχία εδώ και καιρό, λόγω των διαφορετικών και έντονων απόψεων που ακούγονται κυρίως από τρεις βουλευτές του κόμματος, για το κυπριακό. Χρίστος Ορφανίδης, Παύλος Μυλωνάς και Ζαχαρίας Κουλίας, είναι οι βουλευτές που βρίσκονται απέναντι στην ηγεσία του κόμματος σε ότι αφορά στον τρόπο που πολιτεύεται και στηρίζει την κυβέρνηση Χριστοδουλίδη.
Ακολουθήστε το Tothemaonline.com στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
