Στις 14 Φεβρουαρίου 2004, ο 19χρονος Μαρκ Ζούκερμπεργκ εγκαινίασε από τον κοιτώνα του στο Χάρβαρντ έναν νέο επικοινωνιακό ιστότοπο: TheFacebook.com.
Το Facebook, όπως έγινε γνωστό αργότερα, ξεπέρασε γρήγορα τα καθιερωμένα τότε κοινωνικά δίκτυα όπως το Friendster και το MySpace και έγινε το μεγαλύτερο στον κόσμο, μια θέση που εξακολουθεί να κατέχει στα 20ά γενέθλιά του. Σήμερα, 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι –περίπου το 60% όλων των χρηστών του διαδικτύου– περιηγούνται κάθε μήνα στην ατελείωτη ροή του.
Το Facebook έχει ξεπεράσει τους αντιπάλους του ή τους έχει καταπιεί, όπως έκανε με το Instagram και το WhatsApp. Έξι από τις δέκα εφαρμογές για κινητά με τις περισσότερες λήψεις πέρυσι ανήκαν στη μητρική εταιρεία Meta, η οποία είναι πλέον ο μεγαλύτερος πωλητής διαφημίσεων στον κόσμο μετά την Google. Η χρηματιστηριακή αξία της Meta έχει ξεπεράσει το 1 τρισ. δολάρια – το τρίτο τρίμηνο του περασμένου έτους ανέφερε έσοδα ύψους 34 δισ. δολαρίων.
Το Facebook και οι μιμητές του όμως δεν βγάζουν απλώς πολλά χρήματα. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν γίνει ο κύριος τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι βιώνουν το διαδίκτυο – και ένα σημαντικό μέρος του τρόπου με τον οποίο βιώνουν τη ζωή την ίδια. Πέρυσι, σχεδόν ο μισός χρόνος οθόνης σε κινητά παγκοσμίως (και πάνω από το ένα τέταρτο των ωρών που περνούν στο κινητό) δαπανήθηκε σε κοινωνικές εφαρμογές, σύμφωνα με την εταιρεία ερευνών Data.ai.
Τι άλλαξε από τότε
Μετά την άφιξη ανταγωνιστών όπως το TikTok, που τροφοδοτείται από την τεχνητή νοημοσύνη, το Facebook και οι υπόλοιπες πλατφόρμες αναγκάστηκαν να επανεφεύρουν τους εαυτούς τους. Οι πλατφόρμες που ξεκίνησαν ως χώροι αλληλεπίδρασης όπου οι φίλοι μοιράζονται το δικό τους περιεχόμενο, μετατρέπονται σε τηλεοπτικές ροές ψυχαγωγίας, για παθητική κατανάλωση.
Τα δίκτυα έγιναν αυτό που ο Ζούκερμπεργκ και άλλοι αποκαλούν ψηφιακή «πλατεία», στην οποία συζητούνται τα θέματα της ημέρας και διαμορφώνεται η κοινή γνώμη. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν υποδαυλίσει κοινωνικά κινήματα, από το #MeToo και το #BlackLivesMatter μέχρι την αραβική άνοιξη και την εξέγερση στο Καπιτώλιο.
Τώρα, μετά από δύο δεκαετίες εξέλιξης, η «πλατεία» ανασκάπτεται και ξαναχτίζεται. Μετά την άφιξη ανταγωνιστών όπως το TikTok, που τροφοδοτείται από την τεχνητή νοημοσύνη, το Facebook και οι υπόλοιπες πλατφόρμες αναγκάστηκαν να επανεφεύρουν τους εαυτούς τους. Οι πλατφόρμες που ξεκίνησαν ως χώροι αλληλεπίδρασης όπου οι φίλοι μοιράζονται το δικό τους περιεχόμενο, μετατρέπονται σε τηλεοπτικές ροές ψυχαγωγίας, για παθητική κατανάλωση.
Ταυτόχρονα, οι χρήστες μεταφέρουν τις συζητήσεις και τις διαφωνίες τους από τα ανοιχτά δίκτυα σε κλειστές, ιδιωτικές ομάδες και σε πλατφόρμες όπως το WhatsApp και το Telegram. Αυτή η μετακίνηση, με τη σειρά της, θα έχει μεγάλες πολιτικές επιπτώσεις σε μια χρονιά κατά την οποία χώρες που απαριθμούν συνολικά περισσότερο από τον μισό πληθυσμό του πλανήτη, οδηγούνται στις κάλπες.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι πιο δημοφιλή από ποτέ. Ο μέσος χρήστης του διαδικτύου περνούσε πέρυσι σχεδόν δυόμισι ώρες την ημέρα στις κοινωνικές πλατφόρμες, σύμφωνα με την GWI, μια άλλη εταιρεία δεδομένων. Η χρήση αυξήθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας και δεν έχει επανέλθει στα προ της πανδημίας επίπεδα. Ο συνολικός χρόνος που δαπανάται για τη χρήση κοινωνικών εφαρμογών σε συσκευές Android, οι οποίες αντιπροσωπεύουν περίπου το 70% των τηλεφώνων και tablets παγκοσμίως, έχει αυξηθεί κατά 42% από το 2020, σύμφωνα με την Data.ai.
Αλλά το είδος της κοινωνικής δικτύωσης στην οποία πρωτοστάτησε το Facebook πλέον εξαφανίζεται. Η πιο προφανής αλλαγή είναι η στροφή προς το βίντεο. Η εκρηκτική επιτυχία του TikTok προκάλεσε κύμα αντιγράφων. Η Meta έχει προσθέσει μια λειτουργία βίντεο που ονομάζεται Reels στο Facebook και το Instagram. Παρόμοια προϊόντα έχουν εγκατασταθεί στο Pinterest (Watch), στο Snapchat (Spotlight) και στο YouTube (Shorts). Ο Ίλον Μασκ, ο οποίος αγόρασε το Twitter το 2022 και το μετονόμασε σε X, ισχυρίζεται ότι πλέον πρόκειται για μια πλατφόρμα που άμεση προτεραιότητά της είναι το βίντεο. Από τα 64 λεπτά ημερησίως που ο μέσος Αμερικανός περνούσε πέρυσι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα 40 τα ξόδεψε παρακολουθώντας βίντεο. Πριν από τρία χρόνια ο αντίστοιχος χρόνος ήταν 28 λεπτά.
Ενώ ο όγκος των αναρτήσεων αυξανόταν, τα δίκτυα χρησιμοποιούσαν αλγόριθμους για να δίνουν προτεραιότητα στις αναρτήσεις που είχαν αποδειχθεί δημοφιλείς μεταξύ των φίλων του χρήστη. Τώρα μια νέα φάση έχει ξεκινήσει. Το TikTok αποφάσισε ότι, αντί να μαντεύει τι θα άρεσε στους ανθρώπους με βάση το «κοινωνικό γράφημα» τους, θα χρησιμοποιούσε το «γράφημα ενδιαφερόντων» τους. Και αντί να δείχνει περιεχόμενο που δημιουργήθηκε από άτομα που οι χρήστες ακολουθούσαν, θα τους έδειχνε οτιδήποτε πίστευε ότι θα τους άρεσε. Κάθε άλλη μεγάλη πλατφόρμα ακολούθησε αυτό το παράδειγμα.
Καθώς οι ροές ειδήσεων αποσυνδέονται από το δίκτυο των φίλων, οι χρήστες δημοσιεύουν όλο και λιγότερο προσωπικές αναρτήσεις. Ο μέσος χρήστης είναι πλέον περισσότερο καταναλωτής και οι συζητήσεις έχουν μεταφερθεί εδώ και καιρό σε ιδιωτικές ομάδες. Το 2021 ο ίδιος ο Ζούκερμπεργκ έγραψε ότι, εκτός από τις συζητήσεις στην «κεντρική πλατεία» του Facebook και του Instagram, «οι άνθρωποι θέλουν επίσης όλο και περισσότερο να συνδέονται ιδιωτικά στο ψηφιακό ισοδύναμο του λίβινγκ ρουμ». Ο Άνταμ Μοσέρι, επικεφαλής του Instagram, δήλωσε πέρυσι ότι περισσότερες φωτογραφίες και βίντεο μοιράζονται σε μηνύματα από ό,τι στην κύρια ροή της εφαρμογής.
Οι πλατφόρμες απομακρύνονται όλο και περισσότερο από τις ειδήσεις, κάτι που έχει γίνει έντονα αισθητό από τα ειδησεογραφικά μέσα, κάποια από τα οποία είχαν χτίσει τις δραστηριότητές τους γύρω από τις πλατφόρμες. Πέρυσι, το ποσό της διαδικτυακής κίνησης που στάλθηκε από το Facebook στις εταιρείες μέσων ενημέρωσης μειώθηκε κατά 48% και από το Χ κατά 27%. Καθώς βλέπουν λιγότερες ειδήσεις στη ροή τους, οι άνθρωποι έχουν λιγότερες πιθανότητες να μοιραστούν ή να σχολιάσουν τις ειδήσεις δημοσίως. Ενώ το 2018 το 26% των ανθρώπων ανέφεραν ότι μοιράζονται ειδησεογραφικά άρθρα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τουλάχιστον εβδομαδιαίως, πέρυσι το έκανε μόνο το 19%, σύμφωνα με μελέτη του Ινστιτούτου Reuters σε 36 χώρες.
Η μείωση των κοινοποιήσεων και των αναρτήσεων έχει αναδείξει αυτό που το Ινστιτούτο Reuters αποκαλεί «παθητικό καταναλωτή ειδήσεων», ο οποίος βλέπει τις ειδήσεις αλλά δεν τις σχολιάζει, δεν τις μοιράζεται ή δεν ασχολείται με οποιονδήποτε άλλο τρόπο με αυτές. Στη Βρετανία, το 68% των ενηλίκων θεωρούνται «παθητικοί» καταναλωτές ειδήσεων, ενώ μόνο ένας στους δέκα δημοσιεύει κάτι σχετικά με την επικαιρότητα σε μια τυπική εβδομάδα. Ο υπόλοιπος σκληρός πυρήνας των «ενεργών» συμμετεχόντων στη διαδικτυακή δημόσια σφαίρα είναι άντρες σε εξαιρετικά δυσανάλογο βαθμό, και με πολύ έντονες απόψεις.
Το ένα τρίτο όσων αυτοαποκαλούνται «πολύ» δεξιοί ή αριστεροί εξακολουθούν να συμμετέχουν, ενώ μόνο το 22% των λεγόμενων κεντρώων μπαίνει στον κόπο. Οι πολιτικές διαφημίσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν λειτουργούν όσο παλιά, καθώς η συζήτηση μετατοπίζεται από τις ανοιχτές πλατφόρμες στις μικρές ομάδες. Οι δαπάνες για διαφημίσεις στο Facebook θα είναι χαμηλότερες σε αυτόν τον εκλογικό κύκλο από ό,τι το 2020, προβλέπει η AdImpact, μια συμβουλευτική εταιρεία, παρόλο που οι συνολικές δαπάνες για πολιτικές διαφημίσεις αναμένεται να αυξηθούν φέτος κατά 30% περίπου.
Πηγή: lifo.gr/Με στοιχεία από The Economist
Ειδήσεις σήμερα:
Απόπειρα φόνου στην Ανθούπολη: Σύλληψη νέου υπόπτου στη Λάρνακα - Ισχυρή αστυνομική δύναμη στο σημείο - Δείτε φωτογραφία
Νέα σύλληψη σημειώθηκε σύμφωνα με πληροφορίες του ThemaOnline σήμερα το απόγευμα αναφορικά με την απόπειρα φόνου στην Ανθούπολη.
Ακολουθήστε το Tothemaonline.com στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
