Η κυβέρνηση “θάβει” το δρόμο Πάφου-Πόλης κάτω από τα χώματα του Τροόδους και μαζί με αυτόν το δημόσιο συμφέρον

Πίσω από το τέλμα στην  οδική σύνδεση Πάφου-Πόλης κρύβεται μια άνευ προηγουμένου ανικανότητα, αν όχι και συστηματική μεθόδευση, εκ μέρους της διοίκησης και των επιτελείων του Υπουργείου Μεταφορών. Μιλάμε για ένα έργο προϋπολογισμού 86,8 εκατ. ευρώ που είχε αναλάβει η INTRAKAT το καλοκαίρι του 2022. Μέχρι τον Αύγουστο του 2024, η πρόοδος του έργου έφτασε μόλις στο 21%, με την κυβέρνηση να επιρρίπτει την ευθύνη στον εργολάβο για καθυστερήσεις.

Τα δεδομένα όμως αποκαλύπτουν μια εντελώς διαφορετική εικόνα, εικόνα χάους και σύγχυσης που ούτε εξηγεί γιατί τελικά ναυάγησε η σύμβαση ούτε αφήνει περιθώρια ελπίδας να προχωρήσει το έργο στην ώρα του.

Έργο βουνό, στην κυριολεξία

Η λίστα με τα προβλήματα του έργου μοιάζει με κακογραμμένο ανέκδοτο. Μεταξύ άλλων:

• Οι προδιαγραφές απαιτούν τη μετακίνηση 15 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων υλικών, λόγω του ότι ένας εσφαλμένος ορισμός καταλληλότητας καθιστούσε κατάλληλο μόλις το 16% αυτών. Καλούνταν δηλαδή η κατασκευάστρια εταιρεία, για να υπάρχει ένα μέτρο σύγκρισης, να μετακομίσει όλο το Τρόοδος.
• Το μοναδικό διαθέσιμο λατομείο μπορεί να παράγει μόνο 20.000 τόνους υλικών ετησίως από το 1 εκατ. τόνους που απαιτούνται. Χωρίς λύση για την παροχή αυτών, το έργο θα χρειαζόταν δεκαετίες για να ολοκληρωθεί!
• Οι διαθέσιμοι αποθεσιοθάλαμοι (οι ειδικοί χώροι για τα μπάζα) έχουν χωρητικότητα μόλις 1,8 εκατ. κυβικών αντί των 8 εκατ. που προβλέπονταν. Οι αρμόδιοι δεν είχαν καμία απάντηση για το πού θα πάνε εν τέλει τα κατασκευαστικά απόβλητα.

Απορεί κανείς μήπως το Δημόσιο τελικά πυροβολεί τα πόδια του δημιουργώντας το ίδιο ορισμένα από τα παραπάνω προβλήματα. Για παράδειγμα, ενώ η σύμβαση ήταν σε εξέλιξη, η κυβέρνηση εισήγαγε νέα νομοθεσία (ΚΔΠ 62/2023) που ουσιαστικά "έκλεισε" δύο από τα τρία λατομεία της περιοχής. Το εναπομείναν λατομείο, εκμεταλλευόμενο τη μονοπωλιακή θέση του, αύξησε δραματικά τις τιμές.

Εν τω μεταξύ, η διαχρονική καθυστέρηση στις απαλλοτριώσεις είναι εντυπωσιακή. Από τις 23 Νοεμβρίου 2022 που υποβλήθηκε το Σχέδιο Συμπληρωματικής Απαλλοτρίωσης, η κυβέρνηση όφειλε εντός 6 μηνών να ολοκληρώσει τις διαδικασίες. Σχεδόν δύο χρόνια μετά, οι απαλλοτριώσεις παραμένουν σε εκκρεμότητα. Ακόμη και για τη μετακίνηση πυλώνων της ΑΗΚ χρειάστηκαν 3,5 χρόνια - από το 2021 μέχρι τον Μάιο του 2024!

Ένας δεσμοφύλακας “επιβλέπει” Όμιλο δισεκατομμυρίων

Την ίδια στιγμή, η επίβλεψη του έργου έχει ανατεθεί σε ομάδα χωρίς την απαραίτητη τεχνική κατάρτιση - είναι ενδεικτικό ότι η ομάδα επίβλεψης αποτελείται από πρώην δεσμοφύλακα, πρώην κουρέα και έναν μαθηματικό… Δηλαδή οι κρατικοί αξιωματούχοι αμφισβητούν την εμπειρία και την ικανότητα ενός ομίλου που έχει κατασκευάσει χιλιάδες χιλιόμετρα δρόμους, 29 χιλιόμετρα γέφυρες και πάνω από 200 χιλιόμετρα σήραγγες, ενώ θεωρούν λογικό ότι η άποψη ενός πρώην δεσμοφύλακα είναι… προτιμότερη από την τεχνογνωσία ενός ομίλου με έργα 18 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Το Τμήμα Δημοσίων Έργων δεν μπορούσε να κατανοήσει, προφανώς, το εξής απλό πράγμα: όταν παραβιάζονται οι περιβαλλοντικοί όροι δεν είναι δυνατό να περιμένουμε από έναν - σοβαρό τουλάχιστον - εργολάβο να προχωρά τις εργασίες σα να μη συμβαίνει τίποτα, χωρίς να λογαριάζει την περιβαλλοντική ζημιά.

Το ενδιαφέρον είναι ότι ακόμα δεν γνωρίζουμε ούτε τους λόγους για τους οποίους το Υπουργείο απέρριψε τις λύσεις που αναφέρει η εταιρεία πως πρότεινε ώστε να συνεχίσουν οι εργασίες και να παραδοθεί κι ένα μέρος του έργου νωρίτερα.

Ο δρόμος Πάφου-Πόλης παραμένει μακρινό όνειρο

Οι συνέπειες για την Κύπρο είναι πολλαπλές. Πέρα από τις πιθανές αποζημιώσεις, η χώρα κινδυνεύει να χαρακτηριστεί εχθρικό περιβάλλον για διεθνείς επενδυτές. Ήδη η INTRAKAT προετοιμάζεται να προσφύγει στα ευρωπαϊκά όργανα για διάκριση κατά εταιρείας κράτους-μέλους της ΕΕ, συνδυάζοντας την υπόθεση με τον αποκλεισμό της από το έργο FSRU.

Και φυσικά, ούτε ο δρόμος θα γίνει, αφού δεν γίνεται να κατασκευαστεί ποτέ υπό τις παρούσες συνθήκες και όρους. Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι νέος εργολάβος θα τον ολοκληρώσει σε τρία χρόνια. Πώς όμως θα γίνει αυτό όταν:

- Το μοναδικό διαθέσιμο λατομείο χρειάζεται 50 χρόνια για την παραγωγή των απαιτούμενων υλικών,

- Οι χώροι απόθεσης υλικών δεν επαρκούν,

- Οι απαλλοτριώσεις παραμένουν σε εκκρεμότητα,

- Το κόστος θα είναι πολλαπλάσιο λόγω του μονοπωλίου στα λατομεία.

Η πραγματικότητα είναι ότι η κυβέρνηση έχει δημιουργήσει το τέλειο αδιέξοδο.