Το YouTube ξεκίνησε ως μια εκκεντρική πλατφόρμα διαμοιρασμού βίντεο. Αλλά στα 20ά του γενέθλια, το περιεχόμενό του έχει μεταμορφώσει ριζικά τον τρόπο που σκεφτόμαστε, νιώθουμε και αλληλεπιδρούμε μεταξύ μας.
Το 2006, το περιοδικό Time ανέδειξε ως Πρόσωπο της Χρονιάς… εσένα. «Ναι, εσένα», έγραφε το περιοδικό. «Εσύ ελέγχεις την Εποχή της Πληροφορίας. Καλώς ήρθες στον κόσμο σου». Το εξώφυλλο παρουσίαζε έναν καθρέφτη που αντανακλούσε την εικόνα του αναγνώστη πάνω σε μια οθόνη υπολογιστή που ήταν συντονισμένη σε έναν ιστότοπο εμπνευσμένο από το YouTube. Μόλις έναν χρόνο μετά την ίδρυσή του, το YouTube είχε ήδη αλλάξει τον τρόπο που αντιλαμβανόμασταν τον ρόλο μας στη νέα εποχή.
Canon Rock: Η αυγή της διαδικτυακής συνεργασίας Πολύ πριν από τη δυνατότητα συγχώνευσης βίντεο στο TikTok ή το remixing στο Instagram Reels, υπήρχε το Canon Rock, το οποίο ανέβηκε στο YouTube μόλις 10 μήνες μετά τη δημιουργία της πλατφόρμας. Ο Νοτιοκορεάτης μουσικός Jeong-Hyun Lim, γνωστός στο διαδίκτυο ως funtwo, κάθεται στο δωμάτιό του με μια ηλεκτρική κιθάρα, το πρόσωπό του κρυμμένο κάτω από ένα καπέλο του μπέιζμπολ και μια θολή ανάλυση βίντεο. Ένα ηχητικό υπόβαθρο παίζει τις συγχορδίες του Canon in D του Johann Pachelbel και ο Lim συμμετέχει, με το παίξιμό του να είναι αρχικά ήπιο, σε αρμονία με το 300 ετών κομμάτι. Ωστόσο, σταδιακά η τεχνική του γίνεται πιο περίτεχνη και, περίπου στα 40 δευτερόλεπτα, εκτοξεύεται σε ένα εντυπωσιακό σόλο, με τα δάχτυλά του να γλιστρούν γρήγορα πάνω στην ταστιέρα.
Η αντίδραση ήταν εκρηκτική. Καθώς το βίντεο συγκέντρωνε εκατομμύρια προβολές, περίπου 900 χρήστες έστειλαν απευθείας βίντεο-απαντήσεις στο Canon Rock—αριθμός τεράστιος για μια εποχή όπου η μεταφόρτωση βίντεο απαιτούσε ψηφιακή κάμερα και καλώδιο σύνδεσης—και χιλιάδες άλλοι ανέβασαν τις δικές τους εκτελέσεις του κομματιού. Το 2007, ο χρήστης Impeto δημιούργησε ένα βίντεο-συλλογή με δεκάδες ερμηνείες του Canon Rock ενωμένες σε μία συνεχόμενη μουσική ροή, σαν να έπαιζε όλο το διαδίκτυο μαζί.
Το Canon Rock δημιούργησε μια «αμοιβαιότητα μεταξύ καλλιτεχνών» που επέτρεψε στους ανθρώπους να δουν ο ένας τον άλλον ως δημιουργικούς συνεργάτες, εξηγεί στο BBC η Brooke Erin Duffy, καθηγήτρια επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ. Δημοκρατικοποιώντας τη δημιουργική διαδικασία, το YouTube έγινε μια χοάνη όπου διαφορετικές κοινότητες, με ποικίλα ενδιαφέροντα και δεξιότητες, έκαναν το διαδίκτυο δικό τους.
lonelygirl15: Τι είναι πραγματικότητα; Οι πρώτοι χρήστες του YouTube πιθανότατα θυμούνται την ιστορία της Bree, πιο γνωστής με το ψευδώνυμο lonelygirl15. Η ιστορία της ξεκίνησε ως μια απλή σειρά βίντεο από μια κατ’ οίκον διδασκόμενη έφηβη που μοιραζόταν την καθημερινότητά της. Όμως, τα πράγματα πήραν μια παράξενη τροπή όταν η Bree ανακάλυψε ότι η οικογένειά της ήταν μπλεγμένη σε μια περίεργη θρησκευτική αίρεση.
Με την πάροδο των εβδομάδων και των μηνών, η αφήγηση έγινε όλο και πιο περίπλοκη: η Bree τράπηκε σε φυγή, αποκρυπτογραφούσε μυστικούς κώδικες, απέφευγε φανατικούς οπαδούς και πολεμούσε μια σκοτεινή οργάνωση.
Ήταν, φυσικά, μια φανταστική ιστορία. Αλλά η έναρξη της lonelygirl15 ήταν τόσο ρεαλιστική που πολλοί δεν αμφισβήτησαν την αυθεντικότητά της μέχρι που η πλοκή έγινε υπερβολικά εξωφρενική για να την αγνοήσουν. Η Bree είχε μια αινιγματική αληθοφάνεια—αλληλεπιδρούσε ενεργά με θαυμαστές στο MySpace, απαντούσε σε δημοσιογράφους και ακόμα και οι New York Times αναρωτιούνταν αν η σειρά ήταν πραγματικότητα ή απάτη, λίγο πριν το τελευταίο επεισόδιο.
«To lonelygirl15 φάνηκε να αιχμαλωτίζει το ενδιαφέρον τόσων ανθρώπων, προσελκύοντας ακόμα και όσους δεν ήξεραν πραγματικά τι είναι το YouTube», λέει η Duffy. «Η αυθεντικότητα, η δυνατότητα ταύτισης, η ευαλωτότητα, το εκφραστικό μοίρασμα».
Η σειρά ήταν μια σκόπιμη προσπάθεια εκμετάλλευσης των κανόνων και των συμβάσεων των social media για να παραπλανήσει το κοινό. Ήταν μια καμπή για το διαδίκτυο, όπου πολλοί συνειδητοποίησαν για πρώτη φορά πόσο θολά μπορούσαν να γίνουν τα όρια μεταξύ αλήθειας και ψεύδους, σημειώνει η Duffy.
Το lonelygirl15 άλλαξε ριζικά τον τρόπο με τον οποίο οι χρήστες σχετίζονταν μεταξύ τους και ανάγκασε κάποιους να επανεξετάσουν την ίδια την ταυτότητα που έχτιζαν διαδικτυακά, λέει στο BBC ο δημοσιογράφος Mark Bergen. «Με έναν τρόπο, η lonelygirl15 ήταν μπροστά από την εποχή της», σχολιάζει. «Ήταν ένα έξυπνο σχόλιο πάνω στην ιδέα ότι η αυθεντικότητα στο διαδίκτυο δεν υπάρχει πραγματικά—πάντα προβάλλεις μια περσόνα, ακόμα κι αν δεν το συνειδητοποιείς».
Αυτό το φαινόμενο έθεσε ερωτήματα για το πώς διακρίνουμε την αλήθεια στο διαδίκτυο και καθιέρωσε μια νέα πραγματικότητα, όπου κάθε ανάρτηση, όσο αθώα κι αν φαίνεται, υπόκειται σε έλεγχο και δυσπιστία.
Coming Out: Ο αυθεντικός μας εαυτός Βρισκόμαστε στο 2011. Ένας νεαρός κάθεται μπροστά από έναν παγκόσμιο χάρτη. Τα χέρια του τρέμουν, η φωνή του επίσης, καθώς τηλεφωνεί στον πατέρα του. Ο νεαρός είναι ο Randy Phillips, αεροπόρος της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ, και καταγράφει τον εαυτό του τη στιγμή που αποκαλύπτει στον πατέρα του ότι είναι ομοφυλόφιλος.
Ο Phillips διατηρούσε ένα κανάλι με τίτλο “AreYouSurprised”, στο οποίο περιέγραφε τη ζωή του υπό την πολιτική “Don’t Ask, Don’t Tell” των ΗΠΑ. Στα προηγούμενα βίντεό του, τοποθετούσε την κάμερα έτσι ώστε το πρόσωπό του να μην φαίνεται. Όμως, λίγες ώρες μετά την κατάργηση της πολιτικής αυτής, εμφανίστηκε ολοκληρωτικά στο φακό. Ο Phillips δεν ήταν ο μόνος. Το βίντεό του αποτέλεσε ένα από τα πρώτα παραδείγματα του είδους “coming out” στο YouTube, το οποίο με την πάροδο του χρόνου έγινε όλο και πιο επιδραστικό.
Μέσα από τα θετικά, τα αρνητικά και τις προκλήσεις του διαδικτύου, τα social media έδωσαν στους ανθρώπους τη μοναδική δυνατότητα να βρουν ασφαλείς και φιλόξενες κοινότητες στο διαδίκτυο – ειδικά όταν δεν ένιωθαν αποδοχή στο φυσικό τους περιβάλλον.
Το YouTube, που κάποτε ήταν ένα απλό εργαλείο, έχει πλέον γίνει ακλόνητος πυλώνας της τεχνολογικής υποδομής. Κάθε μήνα, 2,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι συνδέονται στην πλατφόρμα. Οι θεατές που παρακολουθούν YouTube στις τηλεοράσεις τους καταναλώνουν ένα δισεκατομμύριο ώρες βίντεο ημερησίως.
«Μέχρι πρόσφατα, σχεδόν κανείς δεν έπαιρνε το YouTube στα σοβαρά», γράφει ο Bergen στο βιβλίο του Like, Comment, Subscribe. «Όμως, σε πολλές πτυχές, το YouTube έθεσε τις βάσεις για τα σύγχρονα social media».
Το YouTube διαμόρφωσε τη συλλογική μας συνείδηση, καθορίζοντας τι μας ενώνει, τι μας διχάζει, τι μας κάνει να γελάμε, να κλαίμε και να αμφιβάλλουμε.
Γιατί πραγματικά εγκαταλείπω τα social media «Αυτό είναι για τον 12χρονο εαυτό μου», ξεκινά η Αυστραλή YouTuber Essena O’Neill στο βίντεο που αποκάλεσε το τελευταίο της στο YouTube το 2015. Στα επόμενα 17 λεπτά, η O’Neill εξηγεί τους λόγους που την οδήγησαν να εγκαταλείψει όλα τα social media, κάνοντας μια παθιασμένη έκκληση στους ακολούθους της να κάνουν το ίδιο. Η ιστορία της στράφηκε ενάντια στην «κατασκευασμένη» πραγματικότητα της παραγωγής βίντεο και των social media, αναδεικνύοντας τις βλαβερές επιπτώσεις τους στην ψυχική υγεία. Ήταν ένα προμήνυμα για όσα θα ακολουθούσαν.
Τα βίντεο όπου κάποιος ανακοινώνει ότι εγκαταλείπει τα social media έχουν εξελιχθεί σε δικό τους διαδικτυακό υποείδος την τελευταία δεκαετία – άτομα που βρίσκονται στη δημόσια σφαίρα συνειδητοποιούν ότι έχουν αναλάβει περισσότερα απ’ όσα αντέχουν ή ότι χρειάζονται ένα διάλειμμα. Όμως η αποχώρηση της O’Neill άνοιξε μια ευρύτερη συζήτηση.
Δεν ήταν μόνο οι δημιουργοί που βίωναν εξουθένωση στο διαδίκτυο. Στα πρώτα χρόνια, τα social media προβάλλονταν ως μια ουτοπική ευκαιρία, ένας χώρος όπου οι άνθρωποι θα μοιράζονταν ιδέες πέρα από τους περιορισμούς των παραδοσιακών διαμεσολαβητών. Όμως, με τον καιρό, άρχισε να αναδύεται μια νέα συζήτηση για τις εθιστικές ιδιότητες των social media και τις αρνητικές επιπτώσεις τους στον χρόνο, την προσοχή και την ψυχική μας υγεία.
Εν μέρει χάρη στη συμβολή δημιουργών όπως η O’Neill, που χρησιμοποίησαν τις δικές τους εμπειρίες ως παράδειγμα, οι συζητήσεις για τη σχέση μας με το διαδίκτυο άρχισαν να αλλάζουν.
YouTube Rewind 2018: Γιατί μας αρέσει να το μισούμε; Περισσότεροι άνθρωποι από ποτέ παρακολουθούσαν βίντεο στο YouTube τη δεκαετία του 2010, με την πλατφόρμα να φτάνει το ένα δισεκατομμύριο μηνιαίους χρήστες έως το 2013. Όμως, καθώς οι YouTubers γίνονταν πιο άνετοι στο να εκφράζουν τις απόψεις τους, μέρος αυτών των σκέψεων άρχισε να στρέφεται κατά της ίδιας της πλατφόρμας.
Για χρόνια, το YouTube δημοσίευε ένα ετήσιο βίντεο-ανασκόπηση, καταγράφοντας τις μεγαλύτερες πολιτιστικές τάσεις της χρονιάς. Αυτό που ξεκίνησε ως μια σύντομη ανασκόπηση ενάμιση λεπτού εξελίχθηκε σε παραγωγές υψηλού προϋπολογισμού, όπου γνωστοί δημιουργοί και διασημότητες αναπαρήγαγαν viral στιγμές με remix δημοφιλών τραγουδιών. Ήταν ένα δημοφιλές project – μέχρι το 2018.
Μέσα σε μία εβδομάδα, το YouTube Rewind 2018 συγκέντρωσε πάνω από 10 εκατομμύρια dislikes, καθιστώντας το το πιο αντιπαθητικό βίντεο στην ιστορία του YouTube. Οι κριτικοί το κατακεραύνωσαν – ακόμα και η κόρη της CEO του YouTube – υποστηρίζοντας ότι η εταιρεία προωθούσε μια ωραιοποιημένη και συμφεροντολογική εικόνα της πλατφόρμας, αγνοώντας το πώς οι χρήστες τη χρησιμοποιούσαν και αλληλεπιδρούσαν πραγματικά με το περιεχόμενο. Η ταχύτητα και η ένταση της αντίδρασης ήταν πρωτοφανείς.
Παρά την κριτική, το YouTube επιμένει ότι αποτελεί έναν ανοιχτό χώρο, σχεδιασμένο για να επιτρέπει στην κοινότητά του να ευδοκιμεί. “Το YouTube όχι μόνο εκδημοκράτισε το περιεχόμενο, αλλά και τις ευκαιρίες”, αναφέρει εκπρόσωπος της Google.
Στις 28 Φεβρουαρίου συμπληρώθηκαν δύο χρόνια αφότου ανέλαβε τα ηνία του κράτους, ο Νίκος Χριστοδουλίδης. Με το σύνθημα τότε, για πάταξη της διαφθοράς, τη διαφάνεια και τη βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης, διαπραγματεύεται με ένα ποικίλο και δύσκολο πολιτικό σκηνικό, έχοντας να αντιμετωπίσει πολλές προκλήσεις, από τη λύση του κυπριακού, μέχρι τις οικονομικές δυσκολίες και τις περιβαλλοντικές ανησυχίες.
