Το είδος, που ονομάζεται Vulcanidris cratensis, είναι μέρος μιας γενεαλογίας που ονομάζεται μυρμήγκια της κόλασης και πήρε το όνομά του από τα σαγόνια.
Έζησε σε μια ευρεία γεωγραφική περιοχή κατά την Κρητιδική Περίοδο. Είναι μεσαίου μεγέθους μυρμήγκι μήκους περίπου 1,35 εκατοστά και διέθετε εξαιρετικά εξειδικευμένα σαγόνια που θα του επέτρεπαν να παγιδεύει ή να καρφώνει το θήραμά του.
Όπως ορισμένα μυρμήγκια που ζουν σήμερα, είχε φτερά και φαίνεται να ήταν ικανό να πετάει. Είχε επίσης ένα καλά ανεπτυγμένο κεντρί σαν σφήκα.
«Πιθανότατα ένα μη εκπαιδευμένο μάτι να το μπέρδευε με σφήκα», δήλωσε ο εντομολόγος Άντερσον Λεπέκο του Μουσείου Ζωολογίας του Πανεπιστημίου του Σάο Πάολο, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης που δημοσιεύθηκε αυτή την εβδομάδα στο περιοδικό Current Biology.
Εξηγεί ότι οι γνάθοι του κινούνταν πάνω και κάτω και όχι από πλευρά σε πλευρά, όπως συμβαίνει στα σημερινά μυρμήγκια. «Προς το παρόν, πολλά περίεργα σχήματα γνάθου μπορούν να βρεθούν στα μυρμήγκια, αλλά συνήθως αρθρώνονται οριζόντια», είπε ο Λεπέκο.
Αυτό το μυρμήγκι είναι περίπου 13 εκατομμύρια χρόνια παλαιότερο από τα προηγούμενα παλαιότερα γνωστά μυρμήγκια, δείγματα που βρέθηκαν στη Γαλλία και τη Μιανμάρ και διατηρήθηκαν σε κεχριμπάρι.
Η ανατομία του Vulcanidris είναι καλά διατηρημένη στον ασβεστόλιθο, ο οποίος ανασκάφηκε πριν από δεκαετίες στον γεωλογικό σχηματισμό Crato στην πολιτεία Ceará της Βραζιλίας, πιθανώς τη δεκαετία του 1980 ή του 1990, σύμφωνα με τον Λεπέκο.
Φυλασσόταν σε ιδιωτική συλλογή πριν δωρηθεί στο μουσείο του Σάο Πάολο πριν από περίπου πέντε χρόνια.
«Σύμφωνα με μοριακές εκτιμήσεις, τα μυρμήγκια προήλθαν μεταξύ 168 εκατομμυρίων και 120 εκατομμυρίων ετών πριν. Αυτό το νέο εύρημα υποστηρίζει μια παλαιότερη ηλικία εντός αυτών των ορίων», είπε ο Lepeco.
Πιστεύεται ότι τα μυρμήγκια εξελίχθηκαν από μια μορφή σφήκας. Οι πιο στενοί συγγενείς τους είναι οι σφήκες και οι μέλισσες. Απολιθώματα από την περιοχή δείχνουν ότι το μυρμήγκι αυτό έζησε μαζί με άλλα έντομα, αράχνες, χιλιοποδαρούσες, σαρανταποδαρούσες, διάφορα καρκινοειδή, χελώνες, κροκόδειλους, ιπτάμενα ερπετά που ονομάζονται πτερόσαυροι, πουλιά και δεινόσαυρους, συμπεριλαμβανομένου του φτερωτού κρεατοφάγου Ουμπιρατζάρα.
Στους θηρευτές του μυρμηγκιού μπορεί να περιλαμβάνονταν βάτραχοι, πουλιά, αράχνες και μεγαλύτερα έντομα.