Η Επιτροπή εξέτασε αυτεπάγγελτα το φαινόμενο της οργανωμένης επαιτείας σε δημόσιους χώρους, κατόπιν εισήγησης του Βουλευτή του ΔΗΚΟ, Χρίστου Σενέκη.
Στο πλαίσιο της συζήτησης επισημάνθηκε, μεταξύ άλλων, ότι η νομοθεσία που σχετίζεται με τέτοιες υποθέσεις είναι απαρχαιωμένη, με κάποια άρθρα της να αναφέρονται σε «αλήτες» και «οκνηρούς». Υπογραμμίστηκε η ανάγκη, παράλληλα με οποιαδήποτε άλλη ενέργεια, να προχωρήσει το συντομότερο η αναθεώρηση της νομοθεσίας, με πρωτοβουλία των μελών της Επιτροπής, σε συνεργασία και με την Επίτροπο Νομοθεσίας.
Εξάλλου, εκπρόσωπος του Γραφείου της Επιτρόπου Νομοθεσίας επεσήμανε ενώπιον της Επιτροπής ότι ενδεχομένως κάποια αναφορές που υπάρχουν άρθρα της νομοθεσίας να παραβιάζουν και ανθρώπινα δικαιώματα. Αναφέρθηκε, μάλιστα, σε απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, σύμφωνα με την οποία η επαιτεία δε θεωρείται αδίκημα σε περιπτώσεις ακραίας φτώχειας, αλλά άπτεται της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Σημείωσε, ότι σε κάθε νομοθετική ρύθμιση, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η αρχή της αναλογικότητας για την επιβολή ποινών.
Τις αδυναμίες της νομοθεσίας επεσήμανε και ο Σπύρος Γιαλλουρίδης, Λειτουργός Νομικών Θεμάτων της Διεύθυνσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Υπουργείου Δικαιοσύνης, ο οποίος υπογράμμισε την ανάγκη να ενισχυθούν οι διατάξεις της νομοθεσίας με αποτρεπτικές ποινές, χωρίς όμως να παραβιάζονται δικαιώματα, αναφερόμενος και ο ίδιος στην καταδίκη χώρας από το ΕΔΑΔ για καταδικαστική απόφαση εναντίον προσώπου για το αδίκημα της επαιτείας.
Η συζήτηση στην Επιτροπή εστίασε πιο ειδικά στις περιπτώσεις των υποθέσεων επαιτείας που ενέχουν και εμπορία προσώπων. Τα μέλη της Επιτροπής συμφώνησαν ότι στις πλείστες των περιπτώσεων, τα πρόσωπα που επαιτούν στην Κύπρο έχουν εξαναγκαστεί σε αυτό και τυγχάνουν εκμετάλλευσης από κυκλώματα, τα οποία, όπως είπαν οι Βουλευτές, φαίνεται να συνδέονται με χώρες του εξωτερικού.
Η Ελένη Μιχαήλ, Ανώτερη Λειτουργός του Γραφείου Καταπολέμησης της Εμπορίας Προσώπων, σημείωσε ότι τα τελευταία χρόνια υπήρξαν τρεις υποθέσεις εμπορίας προσώπων που εξαναγκάζονταν σε επαιτεία, οι οποίες συνοδεύονταν από επαρκείς μαρτυρίες ώστε να οδηγηθούν στο δικαστήριο. Για τις δύο υποθέσεις υπήρξαν καταδίκες, είπε η κ. Μιχαήλ, ενώ η τρίτη υπόθεση, στην οποία εμπλέκονταν και ανήλικοι, οι εμπλεκόμενοι αποχώρησαν από την Κύπρο, πριν προχωρήσει η υπόθεση ενώπιον δικαστηρίου. Ανέφερε επίσης ότι μεταξύ 2022 και 2025 συνολικά 59 υποθέσεις επαιτείας έχουν διερευνηθεί από όλους τους αστυνομικούς σταθμούς σε όλη την Κύπρο.
Η Πρόεδρος της Επιτροπής, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, ρώτησε την κ. Μιχαήλ τι χειρισμός γίνεται, όταν εξετάζεται υπόθεση επαιτείας, προκειμένου να διαπιστωθεί αν χρειάζεται να παραπεμφθεί για διερεύνηση ενδεχόμενης εμπορίας προσώπου. Η κ. Μιχαήλ απάντησε ότι οι αστυνομικοί πρώτης γραμμής λαμβάνουν την απαραίτητη εκπαίδευση ώστε να αναγνωρίζουν τα σημάδια και να πράττουν αναλόγως. Η κ. Μιχαήλ σημείωσε, επίσης, απαντώντας σε ερώτηση της Προέδρου, ότι κάθε χρόνο το Γραφείο χειρίζεται περίπου 15-20 υποθέσεις εμπορίας προσώπων με διάφορες μορφές.
Η κ. Μιχαήλ αναφέρθηκε στις δυσκολίες που υπάρχουν για τη στοιχειοθέτηση ποινικής υπόθεσης στις περιπτώσεις εμπορίας προσώπων και πι συγκεκριμένα της εμπορίας για σκοπούς επαιτείας, υπογραμμίζοντας την ανάγκη να συνεργαστεί το θύμα με τις διωκτικές αρχές. Πάντως, η Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Ρίτα Σούπερμαν, σημείωσε ότι είναι ευθύνη των αρχών να καταφέρουν να τους εμπιστευθεί και να συνεργαστεί το θύμα. Επίσης, η κ. Σούπερμαν έθεσε και ζήτημα αποδυνάμωσης του Γραφείου Καταπολέμησης Εμπορίας Προσώπων, λόγω απομάκρυνσης δύο λειτουργών του.
Προβληματισμό προκάλεσε στους Βουλευτές και το γεγονός ότι, ενώ η μεγαλύτερη ποινή που προβλέπεται από τη νομοθεσία για τέτοια αδικήματα είναι 15 χρόνια φυλάκισης, η μεγαλύτερη που έχει επιβληθεί στις δύο περιπτώσεις για τις οποίες, όπως ανέφερε η κ. Μιχαήλ, υπήρξαν καταδίκες, ήταν δύο χρόνια.
Πάντως, ο Γιαννάκης Χατζηδημητρίου, μέλος της Επιτροπής Εράνων, ανέφερε στην Επιτροπή ότι πολλές φορές ζητήθηκε διερεύνηση από την Αστυνομία για παράνομους εράνους, όμως δεν υπήρξε η αναμενόμενη ανταπόκριση, όπως είπε, υπογραμμίζοντας ότι χρειάζεται να γίνουν πιο αποτελεσματικές οι δράσεις αποτροπής. Σημείωσε, επίσης ότι η προηγούμενη Πρόεδρος της Επιτροπής είχε κάνει και γραπτές παρεμβάσεις στην Αστυνομία για το θέμα αυτό. Ο κ. Χατζηδημητρίου ανέφερε ότι η Επιτροπή Εράνων προτρέπει όσους διεξάγουν νόμιμους εράνους να μη στέκονται σε φώτα τροχαίας, υπερθεματίζοντας σε εισήγηση της κ. Σούπερμαν να μην καταργηθεί η συλλογή χρημάτων στον δρόμο.
Εξάλλου, η ανεξάρτητη Βουλευτής, Αλεξάνδρα Ατταλίδου, εισηγήθηκε η Επιτροπή Εράνων να αναρτά στη σελίδα της στο διαδίκτυο τους εράνους που έχουν λάβει έγκριση, ώστε να μπορεί και το κοινό να ενημερώνεται ανά πάσα στιγμή και να ελέγχει αν ο έρανος για τον οποίο του ζητούν εισφορά είναι νόμιμος.
Η Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, ανέφερε στις δηλώσεις της ότι θα πρέπει να γίνει μία εκστρατεία ενημέρωσης και από πλευράς αστυνομίας, προκειμένου οι πολίτες να αντιμετωπίζουν με συγκεκριμένο τρόπο τις διάφορες τέτοιες περιπτώσεις και να επιλέγουν, για παράδειγμα, σε ένα πεινασμένο παιδί που επαιτεί να προσφέρουν φαγητό αντί χρήματα.
Η κ. Χαραλαμπίδου σημείωσε ότι υπάρχουν περιπτώσεις εκμετάλλευσης παιδιών για επαιτεία και ανέφερε ότι μία τέτοια είχε καταγγελθεί και αφορούσε πέντε παιδιά, την οποία περίπτωση παρέπεμψαν στο Γραφείο Ευημερίας.
Τέλος, είπε ότι χρειάζονται αυστηρότερες ποινές, αλλά και αποτελεσματικές εκστρατείες, αναφέροντας ότι στο εξωτερικό η αστυνομικές δυνάμεις κάνουν ολόκληρη την εκστρατεία για να προειδοποιήσουν τους πολίτες να μη δίνουν χρήματα όταν πρόκειται για τέτοιου είδους περιπτώσεις.
Για «αδυναμία των Αρχών και συγκεκριμένα του Γραφείου Καταπολέμησης Εμπορίας Προσώπων, να αντιμετωπίσει την επαιτεία ως μορφή της εμπορίας και ως εκ τούτου να διερευνήσει σχετικές υποθέσεις», έκανε λόγο η Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Ρίτα Σούπερμαν, σε δηλώσεις μετά τη συνεδρίαση, υπογραμμίζοντας ότι η επαιτεία είναι μορφή εμπορίας προσώπων και παρουσιάζεται στη χώρα μας ως τέτοια αλλά και ως μορφή οργανωμένου εγκλήματος.
«Η ουσία του ζητήματος καθόλου δεν έγκειται στον αναχρονιστικό Ποινικό Κώδικα, αλλά στη συγκεκριμένη αδυναμία η οποία συνδράμει στη διαιώνιση του προβλήματος», πρόσθεσε, ενώ αναφέρθηκε σε ορατό κίνδυνο τα θύματα εμπορίας προσώπων με σκοπό την επαιτεία να μην αναγνωρίζονται ως τέτοια.
Απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου σχετικά με την απομάκρυνση λειτουργών από το Γραφείο, η κ. Σούπερμαν εξήγηση ότι αυτή μπορεί να σχετίζεται ενδεχομένως με το γεγονός ότι το Γραφείο δεν έχει ίσως την δράση την οποία θα έπρεπε να είχε. Εξέφρασε, επίσης, την άποψη ότι δεν μπορεί να στηρίζεται η διερεύνηση υποθέσεων εμπορίας προσώπων στους αστυνομικούς της πρώτης γραμμής, που εργάζονται σε αστυνομικούς σταθμούς που είναι υπερφορτωμένοι και πρόσθεσε ότι η δράση του Γραφείου σε τέτοιες περιπτώσεις θα έπρεπε να ήταν αυτεπάγγελτη.
Ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Χρίστος Σενέκης, σημείωσε στις δηλώσεις του μετά την Επιτροπή ότι το φαινόμενο της επαιτείας είναι καθημερινό σε διάφορα σημεία και ότι υπάρχει εύλογη υποψία ότι πρόκειται για οργανωμένο κύκλωμα εκμετάλλευσης των προσώπων που επαιτούν, κάποια από τα οποία είναι και ανήλικα. Αναφέρθηκε και στο ξεπερασμένο νομικό πλαίσιο και εξέφρασε την προθυμία να προωθήσει την αναθεώρηση της νομοθεσίας.
«Επιπλέον θεωρούμε επιβεβλημένο να ενταχθεί η επαιτεία στις επιβαρυντικές περιστάσεις του περί της πρόληψης και καταπολέμησης της εμπορίας και εκμετάλλευσης προσώπων και της προστασίας θυμάτων νόμο. ώστε οι ποινές που θα επιβάλλουν τα δικαστήρια να καταστούν αποτρεπτικές», σημείωσε.
Η ανεξάρτητη Βουλευτής, Αλεξάνδρα Ατταλίδου υπογράμμισε στις δηλώσεις της ότι η επαιτεία πρέπει να αντιμετωπίζεται ως αδίκημα καταρχάς εμπορίας προσώπων και ότι γι’ αυτό χρειάζεται όλες οι περιπτώσεις να εξετάζονται αυτεπάγγελτα από την αστυνομία ως τέτοιες.
Εξέφρασε, επίσης, την άποψή ότι δεν υπάρχει συντονισμός μεταξύ των υπηρεσιών, γιατί, όπως είπε, έχουν πάρα πολλές καταγγελίες ότι έρχονται οργανωμένα σπείρες από το εξωτερικό, αλλά διαπίστωσε ότι δεν υπάρχει αλληλοενημέρωση μεταξύ αστυνομίας, του Γραφείου Καταπολέμησης της Εμπορίας Προσώπων και υπηρεσιών ευημερίας.
Επεσήμανε, επίσης, ότι στις υποθέσεις που υπήρξαν καταδίκες ήταν πολύ χαμηλές οι ποινές και ότι πρέπει να αυξηθούν γιατί πρόκειται για ζητήματα που άπτονται της ανθρώπινης ζωής και αξιοπρέπειας.
ΠΗΓΗ: ΚΥΠΕ