«Ο θυμός μπορεί να είναι χρήσιμος όταν σηματοδοτεί ότι κάτι δεν είναι σωστό ή πρέπει να αλλάξει», εξηγεί ο Δρ. Raymond Chip Tafrate, κλινικός ψυχολόγος και καθηγητής στο Central Connecticut State University, καθώς και συν-συγγραφέας του βιβλίου «Anger Management for Everyone: 10 Proven Strategies to Help You Control Anger and Live a Happier Life» (Διαχείριση θυμού για όλους: 10 αποδεδειγμένες στρατηγικές που σας βοηθούν να ελέγχετε τον θυμό και να ζείτε μια πιο ευτυχισμένη ζωή).
Σύμφωνα με τον ίδιο, ο θυμός μπορεί να αποκαλύψει ένα πρόβλημα που χρειάζεται λύση, να μας παρακινήσει να προβούμε σε μια απαραίτητη αλλαγή ή να ξεκινήσουμε μια δύσκολη, αλλά αναγκαία συζήτηση. Ωστόσο, η συχνότητα και η ένταση με την οποία εμφανίζεται έχουν σημασία: «Ο θυμός μπορεί να γίνει πρόβλημα αν συμβαίνει πολύ συχνά, είναι υπερβολικά έντονος ή διαρκεί πολύ», σημειώνει.
Τι είναι ο θυμός;
Πίσω από το έντονο αυτό συναίσθημα, κρύβονται συχνά αισθήματα απογοήτευσης, σύγκρουσης, ενόχλησης ή αδικίας. Σύμφωνα με τον Δρ. Tafrate, ο θυμός εξελίχθηκε ως μέρος της φυσικής αντίδρασης «πάλης ή φυγής», με σκοπό να προστατεύει από απειλές. Στη σύγχρονη ζωή, όμως, οι αφορμές θυμού δεν είναι απειλητικές για τη ζωή μας. Αντίθετα, πηγάζουν από καθημερινές προκλήσεις, άγχος ή και από τη γενικότερη αίσθηση αδικίας και πίεσης.
Ο Δρ. Ethan Kross, καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, τονίζει ότι ο θυμός είναι συχνά μια αντίδραση όταν παραβιάζεται η προσωπική μας αντίληψη για το σωστό και το λάθος — κι όταν νιώθουμε ότι υπάρχει περιθώριο να διορθωθεί η κατάσταση.
Τι προκαλεί τον θυμό;
Οι άνθρωποι που βιώνουν συχνά θυμό είναι συνήθως εκείνοι που εκτίθενται σε συνθήκες αδικίας ή πίεσης στην καθημερινότητά τους, είτε λόγω επαγγέλματος, είτε λόγω οικογενειακής κατάστασης. Άλλοι ενδέχεται να έχουν μεγαλώσει σε περιβάλλον όπου ο θυμός ήταν κυρίαρχος τρόπος αντίδρασης.
Η γενετική επίσης μπορεί να επηρεάσει την ευαισθησία στο συναίσθημα αυτό. Όπως σημειώνει ο Δρ. Tafrate, ορισμένοι άνθρωποι έχουν πιο αντιδραστικό νευρικό σύστημα, ενώ τα γονίδια επηρεάζουν και τον τρόπο με τον οποίο διαχειριζόμαστε γενικά τα συναισθήματά μας.
Παράγοντες όπως η έλλειψη ύπνου, χρόνιες παθήσεις, ψυχικά νοσήματα, η χρήση ουσιών, καθώς και το άγχος από δουλειά, οικονομικά ή προσωπικές σχέσεις, μπορούν να αυξήσουν την ευερεθιστότητα και την πιθανότητα αντίδρασης με θυμό.
Πώς μπορούμε να τον διαχειριστούμε;
Δεν υπάρχει μία λύση που να ταιριάζει σε όλους, ωστόσο υπάρχουν αρκετές πρακτικές που μπορούν να μας βοηθήσουν. Όπως συμβουλεύει ο Δρ. Kross, είναι χρήσιμο να δώσουμε χρόνο στον εαυτό μας να ηρεμήσει πριν αντιδράσουμε, είτε απομακρυνόμενοι προσωρινά από το ερέθισμα είτε αλλάζοντας δραστηριότητα. Ο θυμός, λέει, τείνει να μειώνεται με τον χρόνο.
Τεχνικές όπως βαθιές αναπνοές, κρύο νερό, μέτρημα αντίστροφης αναπνοής, άσκηση, μουσική, δημιουργική ενασχόληση ή ακόμη και η συνειδητή αποφόρτιση των σκέψεων μπορούν να μας βοηθήσουν να αποκτήσουμε έλεγχο.
Εξίσου σημαντική είναι και η αλλαγή της οπτικής: να δούμε διαφορετικά την πρόθεση του άλλου ή να επανεκτιμήσουμε την κατάσταση. Όταν είναι δυνατόν, είναι χρήσιμο να αποφεύγουμε άτομα ή καταστάσεις που επανειλημμένα μας προκαλούν θυμό, από έναν τοξικό συνάδελφο μέχρι την υπερβολική έκθεση σε αρνητικές ειδήσεις.
Τέλος, η γενικότερη αυτοφροντίδα παίζει καθοριστικό ρόλο. Όπως τονίζει ο Δρ. Tafrate, «ο θυμός είναι πιο πιθανό να εμφανιστεί όταν είμαστε εξαντλημένοι. Δώστε προτεραιότητα στον ύπνο, τη σωστή διατροφή, την άσκηση και περιορίστε την υπερκατανάλωση αλκοόλ ή καφεΐνης».
