Πίσω από τις εικόνες των καμένων σπιτιών και της απόγνωσης των κατοίκων, ξεδιπλώνεται το χρόνιο και άλυτο πρόβλημα των πολεοδομικών παρανομιών, της οικιστικής αδικίας και του στεγαστικού αδιεξόδου.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΑΡΘΡΟ: Διαδήλωση στη Λεμεσό: Πλήθος κόσμου με πανό και συνθήματα για τη φονική πυρκαγιά – Δείτε βίντεο και φωτογραφίες

Καταστροφή χωρίς Δικαίωμα στην πλήρη αποζημίωση

Σύμφωνα με τις πρώτες καταγραφές, περισσότερες από 100 κατοικίες χαρακτηρίζονται ως παράνομες: Χτισμένες χωρίς πολεοδομική άδεια, σε μη οικιστικές ζώνες, ή πέραν των επιτρεπόμενων ορίων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, το κράτος να μην μπορεί να αποζημιώσει τους ιδιοκτήτες τους – τουλάχιστον όχι με τους ίδιους όρους όπως σε περιπτώσεις νόμιμων κατοικιών. Όσες οικοδομές είναι παράνομες, θα λάβουν μόνο το 25% του κόστους αποκατάστασης.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Μέτρα για πυρόπληκτους - Διευκρινήσεις από υπουργείο Εσωτερικών για εφάπαξ ποσό - Ανοικτές συγκεντρώσεις για ενημέρωση

Η Παρανομία ως Αναγκαιότητα

Δεν πρόκειται, όμως, απλώς για περιπτώσεις αυθαιρεσίας ή παραβίασης των κανονισμών. Πίσω από κάθε "παράνομο" σπίτι κρύβεται συχνά η απόγνωση οικογενειών που δεν μπορούσαν να εξασφαλίσουν στέγη υπό φυσιολογικές συνθήκες. Το συνεχώς επιδεινούμενο στεγαστικό πρόβλημα – με τις τιμές ενοικίων και ακινήτων να έχουν εκτοξευθεί, ειδικά σε περιοχές όπως η Λεμεσός – ώθησε πολλούς, κυρίως νέα ζευγάρια και ευάλωτες κοινωνικά ομάδες, να στραφούν σε αγροτικές περιοχές για να χτίσουν μια κατοικία.
Κρατική Ολιγωρία και Θεσμική Παράλυση

Το πρόβλημα δεν περιορίζεται μόνο στην πράξη της αυθαίρετης δόμησης. Η πολυετής απουσία στρατηγικής και κρατικής παρέμβασης συνέβαλε στην εδραίωση του φαινομένου. Εδώ και 13 χρόνια, το κράτος καθυστερεί να ανακοινώσει νέες πολεοδομικές ζώνες, αφήνοντας χιλιάδες ιδιοκτήτες γης σε ένα νομικό και λειτουργικό κενό. Αγροτεμάχια που θα μπορούσαν να ενταχθούν στον οικιστικό σχεδιασμό, παραμένουν αποκλεισμένα, καθιστώντας ανέφικτη την έκδοση οικοδομικών και πολεοδομικών αδειών.

Επιπλέον, οι καθυστερήσεις στην εγγραφή και καταγραφή αγροτικών δρόμων – κάποιοι από τους οποίους παραμένουν "άγραφοι" εδώ και δεκαετίες – εντείνουν το πρόβλημα, αφού χωρίς εγκεκριμένους δρόμους, δεν μπορεί να εγκριθεί καμία νόμιμη ανάπτυξη.

Το κράτος επίσης απέτυχε να εφαρμόσει αποτελεσματικό έλεγχο ή να προβεί σε προειδοποιήσεις προς τους ιδιοκτήτες για συμμόρφωση ή κατεδάφιση των παράνομων υποστατικών. Όπως επεσήμανε χαρακτηριστικά ο Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος του ΔΗΚΟ, Πανίκος Λεωνίδου, εάν υπήρχε έγκαιρη παρέμβαση, ίσως κάποιοι να μπορούσαν να διασώσουν οικοδομικά υλικά – όπως πέτρες, κεραμίδια ή άλλα χρήσιμα στοιχεία. Τώρα, δεν έμεινε τίποτα, και οι ιδιοκτήτες βρίσκονται χωρίς κατοικία, χωρίς περιουσία και χωρίς αποζημίωση.

Τα Καίρια Ερωτήματα

Το τραγικό αυτό σκηνικό γεννά μια σειρά από αναπόφευκτα ερωτήματα:

Γιατί το κράτος άφησε να διαιωνίζεται το πρόβλημα των πολεοδομικών παρανομιών;
Γιατί δεν επεκτάθηκαν οι οικιστικές ζώνες, ώστε να δοθεί η δυνατότητα νομιμοποίησης μέσω πολεοδομικής αμνηστίας;
Γιατί δεν προχώρησαν εγκαίρως οι διαδικασίες καταγραφής δρόμων και υποδομών;
Είναι δίκαιο να μην αποζημιώνονται καθόλου άνθρωποι που παρανόμησαν από ανάγκη και όχι από αυθαιρεσία;

Η τραγωδία στην ορεινή Λεμεσό ξεγύμνωσε όχι μόνο τις αδυναμίες του κράτους, αλλά και τη χρόνια απουσία μιας κοινωνικά ευαίσθητης πολεοδομικής πολιτικής και το ερώτημα δεν είναι μόνο τι θα γίνει από εδώ και πέρα, αλλά πόσες ακόμη παρόμοιες τραγωδίες χρειάζονται για να κατανοήσουμε την ανάγκη για πραγματικές μεταρρυθμίσεις.