ΣΧΕΤΙΚΟ ΑΡΘΡΟ: ΠτΔ: Πλεονασματικός ο προϋπολογισμός του Κράτους - «Περισσότερες δαπάνες για αναπτυξιακά έργα αλλά και για την κοινωνική πολιτική»
Ο Προϋπολογισμός του 2026 και το Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2026-2028 έχουν ως βασικές προτεραιότητες τη διατήρηση ενός πλεονασματικού δημοσιονομικού ισοζυγίου, τη συγκράτηση της απασχόλησης στον δημόσιο τομέα, τη μείωση του δημόσιου χρέους μεσοπρόθεσμα, την προώθηση της πράσινης μετάβασης και του ψηφιακού μετασχηματισμού, τη δημιουργία συνθηκών βιώσιμης ανάπτυξης σε βασικούς τομείς της οικονομίας και τη διατήρηση ενός εύρωστου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Παράλληλα, υψίστης σημασίας θεωρείται η υλοποίηση έργων υποδομής με σημαντική προστιθέμενη αξία, με ιδιαίτερη έμφαση στα συγχρηματοδοτούμενα έργα και στην επιτυχή ολοκλήρωση των έργων του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Στο πιο πάνω πλαίσιο σημειώνεται ότι οι αναπτυξιακές δαπάνες αναμένεται να αυξηθούν κατά 4,7% το 2026 σε σχέση με το έτος 2025. Περαιτέρω, κατά το 2026 αναμένεται αύξηση της τάξης του 6,7% στις κοινωνικές παροχές, συμπεριλαμβανομένων και των δαπανών στις παροχές Παιδείας, Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας. Όσον αφορά στην απασχόληση στον δημόσιο τομέα σημειώνεται ότι ενώ τα προηγούμενα χρόνια παρατηρήθηκε αύξηση των μόνιμων θέσεων στον Κρατικό Προϋπολογισμό, το 2026 επιτυγχάνεται για δεύτερη συνεχή χρονιά η μείωση τους κατά 14 θέσεις. Στο πλαίσιο του Προϋπολογισμού για το 2026 συνεχίζεται η προσπάθεια συγκράτησης του κρατικού μισθολογίου, περιλαμβανομένης και της απασχόλησης με μείωση της συνολικής απασχόλησης στη Δημόσια Υπηρεσία κατά 1.963 άτομα κατά την περίοδο 2012-2025.
Σύμφωνα με το βασικό μακροοικονομικό σενάριο, οι προοπτικές της κυπριακής οικονομίας μεσοπρόθεσμα παραμένουν θετικές, αλλά με σημαντικό βαθμό αβεβαιότητας. Ως εκ τούτου, τόσο ο ρυθμός ανάπτυξης, ο οποίος αναμένεται να κυμανθεί γύρω στο 3,1% το 2026, όσο και το ποσοστό ανεργίας, το οποίο αναμένεται να κυμανθεί γύρω στο 4,6% του εργατικού δυναμικού το 2026, παραμένουν περίπου στα ίδια επίπεδα με το 2025.
Το δημοσιονομικό ισοζύγιο το 2026, σύμφωνα με τις προκαταρκτικές μακροοικονομικές προβλέψεις του Υπουργείου Οικονομικών, προβλέπεται πλεονασματικό και αναμένεται να ανέλθει στο 3,6%, ως ποσοστό του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ), ενώ το πρωτογενές δημοσιονομικό ισοζύγιο αναμένεται να φτάσει στο 4,9% του ΑΕΠ.
Η διατήρηση πλεονασμάτων στο δημοσιονομικό ισοζύγιο για το 2026, λόγω της βελτιωμένης οικονομικής δραστηριότητας στην οικονομία, αναμένεται να συμβάλουν θετικά στη διαμόρφωση του πλάνου χρηματοδότησης της κυβέρνησης, με αποτέλεσμα το δημόσιο χρέος ως προς το ΑΕΠ να παραμένει σταθερά σε πτωτική πορεία. Στο πλαίσιο αυτό, το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ αναμένεται να περιοριστεί στο 52,9% το 2026, σε σύγκριση με 57,9% το 2025.
Αξιοσημείωτα είναι τα συμπεράσματα από τις πιστοληπτικές αξιολογήσεις που έλαβαν χώρα κατά το 2024 και το 2025, οι οποίες ήταν ιδιαίτερα θετικές για την Κυπριακή Δημοκρατία, καταδεικνύοντας τα βήματα σταθερότητας και προόδου της κυπριακής οικονομίας. Η διασφάλιση της μακροοικονομικής σταθερότητας και η περαιτέρω βελτίωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος αποτελούν το κλειδί για περαιτέρω αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Όσον αφορά στους δημοσιονομικούς κινδύνους, επισημαίνεται οι κίνδυνοι που προκύπτουν λόγω της επιδείνωσης των γεωπολιτικών εξελίξεων που δυνατό να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομική δραστηριότητα του τόπου. Περαιτέρω, υπάρχει ενδεχόμενο επιδείνωσης των δημοσιονομικών του Κράτους λόγω συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, όπως φυσικές καταστροφές, ανάγκη για αποζημιώσεις στον πρωτογενή τομέα και επενδύσεις σε υποδομές και έργα πρόληψης και ετοιμότητας. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να τύχουν διαχείρισης οι ενδεχόμενες επιπτώσεις που μπορεί να προκύψουν σε σχέση με το τερματικό φυσικού αερίου στο Βασιλικό.
Στις 2 Οκτωβρίου κατατίθεται στη Βουλή το νομοσχέδιο για τον προϋπολογισμό του 2026, ο οποίος εγκρίθηκε το απόγευμα της Δευτέρας από το Υπουργικό Συμβούλιο. Σε δηλώσεις του μετά την ολοκλήρωση της συνεδρίασης, ο Υπουργός Οικονομικών, Μάκης Κεραυνός, είπε ότι ο προϋπολογισμός ανέρχεται σε €10,7 δισ., εξαιρουμένων των δαπανών για τα τοκοχρεολύσια.
«Το Υπουργικό Συμβούλιο, κατά τη συνεδρίαση του σήμερα που μόλις έχει λήξει, έχει εγκρίνει το νομοσχέδιο του προϋπολογισμού για το έτος 2026 και το Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικών Πλαίσιο (ΜΔΠ) 2026-2028», ανέφερε, σημειώνοντας ότι ο προϋπολογισμός του 2026 έχει οροφή €10,7 δισεκατομμύρια, εξαιρουμένων των δαπανών για τα τοκοχρεολύσια.
«Είναι ένας προϋπολογισμός ισορροπημένος, αναπτυξιακός, με σημαντικό το στίγμα της κοινωνικής συνοχής και της κοινωνικής πολιτικής», πρόσθεσε.
Απαριθμώντας τους στόχους που εξυπηρετούν τόσο ο προϋπολογισμός του 2026, όσο και το ΜΔΠ '26-'28, ο κ. Κεραυνός αναφέρθηκε στη διατήρηση ενός πλεονασματικού δημοσιονομικού ισοζυγίου, τη συγκράτηση της απασχόλησης στον δημόσιο τομέα, τη μείωση του δημόσιου χρέους μεσοπρόθεσμα, την προώθηση της πράσινης μετάβασης και του ψηφιακού μετασχηματισμού, τη δημιουργία συνθηκών βιώσιμης ανάπτυξης σε βασικούς τομείς της οικονομίας και τη διατήρηση ενός εύρωστου χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Παράλληλα, ανέφερε ότι υψίστης σημασίας θεωρείται η υλοποίηση έργων υποδομής με σημαντική προστιθέμενη αξία, με ιδιαίτερη έμφαση στα συγχρηματοδοτούμενα έργα και την επιτυχή ολοκλήρωση των έργων του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Όπως είπε, με βάση τον προϋπολογισμό του 2026 οι αναπτυξιακές δαπάνες αναμένεται να αυξηθούν κατά 4,7%, σε σχέση με το 2025. Αντίστοιχα, προβλέπεται αύξηση της τάξης του 6,7% στις κοινωνικές παροχές, συμπεριλαμβανομένων και των δαπανών στις παροχές παιδείας, υγείας και κοινωνικής πρόνοιας.
Ο Υπουργός σημείωσε ότι στις κοινωνικές παροχές υπάρχει και ένα κονδύλι €26 εκατομμύρια για τα άτομα ΑΜεΑ, που πρώτη φορά μπαίνει σε προϋπολογισμό της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Όσον αφορά την απασχόληση στον δημόσιο τομέα, σύμφωνα με τον Υπουργό επιτυγχάνεται για δεύτερη συνεχή χρονιά μείωση κατά 14 θέσεις. Στο πλαίσιο του προϋπολογισμού, συνεχίζεται η προσπάθεια συγκράτησης του κρατικού μισθολογίου, με το ποσοστό του να προσδιορίζεται το 2026 στο 27,5% του προϋπολογισμού, σε αντιδιαστολή με 28% το 2025, δηλαδή «το κόστος του μισθολογίου παραμένει στα ίδια επίπεδα, σε αντίθεση με παλαιότερες εποχές που βλέπαμε μία συνεχή αύξηση», υπογράμμισε.
«Αυτό είναι αποτέλεσμα συγκεκριμένων προσπαθειών και πολιτικών που εφαρμόζει το Υπουργείο Οικονομικών και θα συνεχίσει να εφαρμόζει», είπε.
Προοπτικές οικονομίας
Συνεχίζοντας, ο Υπουργός είπε ότι σύμφωνα με το βασικό μακροοικονομικό σενάριο, οι προοπτικές της κυπριακής οικονομίας μεσοπρόθεσμα παραμένουν θετικές, αλλά υπάρχει ένας βαθμός αβεβαιότητας λόγω των δυσμενών γεωπολιτικών εξελίξεων. «Ως εκ τούτου, ο ρυθμός ανάπτυξης αναμένεται να κυμανθεί γύρω στο 3,1% το 2026 και το ποσοστό ανεργίας αναμένεται να κυμανθεί στο 4,6% του εργατικού δυναμικού, με μία καθοδική τάση», ανέφερε.
Όσον αφορά το δημοσιονομικό ισοζύγιο το 2026, ο κ. Κεραυνός, είπε ότι σύμφωνα με τις προκαταρκτικές μακροοικονομικές προβλέψεις του Υπουργείου Οικονομικών, προβλέπεται πλεονασματικό και αναμένεται να ανέλθει στο 3,6% ως ποσοστό του ΑΕΠ, ενώ το πρωτογενές δημοσιονομικό ισοζύγιο αναμένεται να φτάσει στο 4,9% του ΑΕΠ, όσο ήταν δηλαδή και στον προηγούμενο χρόνο.
«Η διατήρηση πλεονασμάτων στο δημοσιονομικό ισοζύγιο, λόγω της βελτιωμένης οικονομικής δραστηριότητας στην οικονομία, αναμένεται να συμβάλει θετικά στη διαμόρφωση του πλάνου χρηματοδότησης της κυβέρνησης, με αποτέλεσμα το δημόσιο χρέος ως ποσοστών του ΑΕΠ να παραμένει σταθερά σε πτωτική πορεία», είπε, υπογραμμίζοντας ότι σε αυτό το πλαίσιο, το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ αναμένεται να περιοριστεί στο 52,9% το 2026 σε σύγκριση με 57,9% το 2025, που είναι ο «φιλόδοξος στόχος» που φαίνεται με τα μέχρι στιγμής στοιχεία να επιτυγχάνεται.
Εξάλλου, απαντώντας σε ερώτηση αναφορικά με τον μεσοπρόθεσμο προγραμματισμό για τη μείωση του δημόσιου χρέους, είπε ότι αναμένεται ότι μέχρι το 2028 θα φτάσει στο 43%. «Ο στόχος ήταν να φτάσουμε στο 60% τέλος του 2026. Με τις προσπάθειες και τις πολιτικές που εφαρμόσαμε ο στόχος αυτός θα επιτευχθεί από το τέλος του 2025 και μάλιστα πολύ κάτω από το 60%, στο 57,9% και στη συνέχεια αρχίζει μια αποκλιμάκωση που θα φτάσουμε στο 44 και 43% τα επόμενα χρόνια, νοομένου ότι θα συνεχιστεί η ίδια αυστηρή δημοσιονομική πολιτική και ότι δεν θα έχουμε κάποιες εξελίξεις αρνητικές που μπορεί να έχουν σχέση και με το ευρύτερο γεωπολιτικοοικονομικό περιβάλλον. Οι εξελίξεις είναι ραγδαίες, είναι με την ημέρα και τις παρακολουθούμε», ανέφερε.
Δημοσιονομικοί κίνδυνοι
Όσον αφορά τους δημοσιονομικούς κινδύνους, ο Υπουργός Οικονομικών είπε ότι επισημαίνονται κίνδυνοι που προκύπτουν λόγω της επιδείνωσης των γεωπολιτικών εξελίξεων που δυνατόν να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομική δραστηριότητα του τόπου, χωρίς να παραγνωρίζονται οι κίνδυνοι λόγω των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, όπως φυσικές καταστροφές, ανάγκη για αποζημιώσεις στον πρωτογενή τομέα και επενδύσεις σε υποδομές και έργα πρόληψης και ετοιμότητας.
«Γι’ αυτό κρίνεται αναγκαίο και σκόπιμο να συνεχιστεί η εφαρμογή της συνετούς και προληπτικής οικονομικής πολιτικής, με συνέχιση των πρωτογενών πλεονασμάτων και πάντοτε στα πλαίσια μιας δημοσιονομικής πειθαρχίας», είπε.
Προβλέψεις για ΑΤΑ, Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, φυσικές καταστροφές
Απαντώντας σε ερωτήσεις για τον προϋπολογισμό, ο Μάκης Κεραυνός είπε ότι το Υπουργείο Οικονομικών ενεργεί προληπτικά για πάρα πολλά θέματα «και έχει ληφθεί υπόψη η δυνατότητα να καταλήξουμε σε μία συμφωνία για την ΑΤΑ, χωρίς να επηρεάζεται ο προϋπολογισμός και το δημοσιονομικό ισοζύγιο».
Πρόσθεσε ότι έγιναν δεκάδες ασκήσεις «για να είμαστε προετοιμασμένοι για κάθε κατάληξη» όσον αφορά το θέμα της ΑΤΑ. «Η συγκράτηση του κόστους του μισθολογίου των δημοσίων υπαλλήλων είναι μία μόνιμη ανησυχία, την οποία έχω εκφράσει πάρα πολλές φορές και γίνονται πάρα πολλά πράγματα προς αυτή την κατεύθυνση», είπε.
Εξάλλου, πρόσθεσε ότι στον προϋπολογισμό του 2026 υπάρχουν 458 νέες θέσεις, «αλλά έχουμε καταργήσει 472 θέσεις. Αυτό δημιουργεί και τις 14 λιγότερες θέσεις. Αυτό γίνεται με πάρα πολλούς τρόπους: αξιοποιώντας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τους κανονισμούς, τα σχέδια υπηρεσίας, τις μετακινήσεις, τις αποσπάσεις, και τα κριτήρια είναι μόνο να εξυπηρετούνται οι ανάγκες της λειτουργικότητας της δημόσιας υπηρεσίας και όχι οποιεσδήποτε άλλες ανάγκες ή σκοπιμότητες», σημείωσε.
Ερωτηθείς, εξάλλου, πού βρίσκεται η μελέτη για την αναδιοργάνωση του κρατικού μισθολογίου, είπε ότι βρίσκεται σε πολύ προχωρημένο στάδιο. «Μέσα στις επόμενες μέρες θα γίνουν κάποιες παρουσιάσεις και συζητήσεις. Δεν αναφέρομαι μόνο στη μελέτη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, αλλά και σε άλλες μελέτες», είπε.
Όσον αφορά τη συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση, ο Μάκης Κεραυνός είπε ότι θα δοθεί μια συγκεκριμένη λύση όσον αφορά το θέμα της αποπληρωμής του χρέους προς το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων. «Αντιμετωπίζεται συνολικά, δεν είναι απλώς η αποπληρωμή κάποιων δόσεων», ανέφερε, σημειώνοντας ότι ήδη έχει αρχίσει ο διάλογος και οι συζητήσεις και σε υπηρεσιακό επίπεδο και στο επίπεδο των Υπουργών για το θέμα αυτό.
Απαντώντας σε άλλη ερώτηση, ο Υπουργός είπε ότι και για τις φυσικές καταστροφές έχει δοθεί σημαντικό ποσό. Με τα μέχρι στιγμής στοιχεία ξεπερνά τα €60 εκατομμύρια, αλλά συνεχώς προκύπτουν νέες ανάγκες για αποπληρωμή, λόγω των εκτιμήσεων. Είμαι βέβαιος ότι όσον αφορά τις κατοικίες ότι θα έχουμε και κάποιες αναγκαίες αποπληρωμές μέσα στο 2026», είπε, προσθέτοντας ότι για το 2026 προβλέπονται μικρότερα ποσά, καθώς το μεγαλύτερο μέρος θα δοθεί το 2025.
Ερωτηθείς για το ύψος των τοκοχρεολυσίων για το 2026, ο Μάκης Κεραυνός είπε ότι είναι €1,15 δισ. και στο εξής θα είναι γύρω στο €1 δισ. τον χρόνο μέχρι το 2030 που πρέπει να αποπληρώσουμε το χρέος των €6,5 δισεκατομμυρίων που δανείστηκε η Κυβέρνηση το 2013 με την οικονομική κρίση. Επίσης, είπε ότι το πρωτογενές πλεόνασμα αξιοποιείται κυρίως για την αποπληρωμή του δημόσιου χρέους.
Απαντώντας στο ερώτημα αν θα χρειαστεί φέτος συμπληρωματικός προϋπολογισμός, είπε ότι ούτε πέρσι ούτε φέτος χρειάστηκε να γίνουν και εξέφρασε την ελπίδα ότι δεν θα γίνουν ούτε του χρόνου. «Οι συμπληρωματικοί προϋπολογισμοί είναι προϋπολογισμοί που πρέπει να γίνονται μόνο σε έκτακτη ανάγκη», ανέφερε.
Ερωτηθείς για ενδεχόμενο κίνδυνο να μην πάρουμε όλα τα χρήματα από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας είπε ότι «μέχρι στιγμής πάμε πολύ καλά, όπως είναι ο μέσος όρος όλων των ευρωπαϊκών χωρών. Με την κατάθεση της έκτης δόσης έχουμε εισπράξει €568 εκατομμύρια που είναι το 50% του συνολικού ποσού που αφορά το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Αυτή τη στιγμή γίνονται διάφορες τροποποιήσεις σε ορόσημα που εκτιμάται ότι ίσως να μην προχωρήσουν με τον ρυθμό που θέλουμε και θα αντικαθίστανται με άλλα έργα, τα οποία είναι δυνατόν να υλοποιηθούν», είπε, προκειμένου να ολοκληρωθεί το σχέδιο μέχρι τον Αύγουστο του 2026.
Όσον αφορά τα νομοσχέδια για τη φορολογική μεταρρύθμιση, ανέφερε ότι αυτά βρίσκονται στη Νομική Υπηρεσία και θα είναι έτοιμα σε δύο βδομάδες. Θα περάσουν στη συνέχεια από το Υπουργικό Συμβούλιο και θα κατατεθούν στη Βουλή, «ελπίζω, αν όλα παν καλά, μέχρι τέλος Οκτωβρίου», ανέφερε, εκφράζοντας, ξανά, τον στόχο για να μπει σε εφαρμογή η μεταρρύθμιση από τον Ιανουάριο του 2026.
