Από πλευράς της η Υποδιεύθυνση Ηλεκτρονικού Εγκλήματος του Τμήματος Καταπολέμησης Εγκλήματος της Αστυνομίας Κύπρου προειδοποιεί το κοινό για έξαρση των διάφορων νέων μορφών διαδικτυακών απατών, που αξιοποιούν πλέον μέχρι και τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης για να φαίνονται πιο πειστικές.
Το ThemaOnline συγκέντρωσε όλα τα είδη ηλεκτρονικών απατών, εξηγώντας παράλληλα τους τρόπου με τους οποίος δρουν οι επιτήδειοι αλλά καθως και πως μπορείτε να προστατευθείτε.
Phishing, smishing και vishing
Phishing (μέσω email), smishing (μέσω sms στο τηλέφωνο) και vishing (μέσω τηλεφωνικής επικοινωνίας) είναι οι κύριες μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για απάτες που στοχεύουν πελάτες τραπεζών. Κύριο χαρακτηριστικό της κάθε μιας από αυτές είναι ο τρόπος που σε κάθε περίπτωση ο απατεώνας, προσεγγίζει το υποψήφιο θύμα του.
Απατηλά μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (Phishing)
Ο όρος "phishing" αναφέρεται στα απατηλά μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, που σκοπό έχουν να εξαπατηθούν οι παραλήπτες τους και να γνωστοποιήσουν στους απατεώνες προσωπικές και οικονομικές τους πληροφορίες ή κωδικούς ασφαλείας τους.
Πως λειτουργεί;
Ο απατεώνας προσεγγίζει το υποψήφιο θύμα του, στέλνοντάς του ένα παραπλανητικό μήνυμα μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
Αυτά τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου:
- Μπορεί να μοιάζουν πάρα πολύ με τα μηνύματα που στέλνουν στους πελάτες τους οι τράπεζες.
- Αντιγράφουν το λογότυπο, τα χαρακτηριστικά και το ύφος των πραγματικών μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
- Σας ζητούν να κατεβάσετε στη συσκευή σας ένα επισυναπτόμενο αρχείο ή να κάνετε κλικ σε έναν ηλεκτρονικό σύνδεσμο (link).
- Κάνουν χρήση ορολογίας που δίνει την αίσθηση του κατεπείγοντος.
Τι μπορείτε να κάνετε;
- Διατηρείτε το λογισμικό ενημερωμένο, περιλαμβανομένου του φυλλομετρητή ιστοσελίδων (browser), του αντιικού προγραμμάτος (antivirus) και του λειτουργικού συστήματος.
- Να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί εάν ένα μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου "τράπεζας" σας ζητά ευαίσθητες πληροφορίες (π.χ. τον κωδικό πρόσβασης του τραπεζικού σας λογαριασμού μέσω internet banking).
- Ελέγξτε προσεκτικά το μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου: συγκρίνετε τη διεύθυνση με τα προηγούμενα πραγματικά μηνύματα από την τράπεζα συνεργασίας σας.
- Ελέγξτε για ορθογραφικά λάθη και λάθη γραμματικής ή σύνταξης.
- Μην απαντάτε σε ύποπτο μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, αντίθετα προωθήστε το στην τράπεζα με την οποία συνεργάζεστε, πληκτρολογώντας την ηλεκτρονική της διεύθυνση μόνοι σας.
- Μην κάνετε απευθείας κλικ στον ηλεκτρονικό σύνδεσμο (link) και μην πραγματοποιείστε λήψη (download) του επισυναπτόμενου αρχείου, αντίθετα πληκτρολογήστε τη διεύθυνση του ηλεκτρονικού συνδέσμου στον φυλλομετρητή ιστοσελίδων (browser) που χρησιμοποιείτε.
Σε περίπτωση οποιασδήποτε αμφιβολίας, ελέγξτε την ιστοσελίδα ή τηλεφωνήστε στην τράπεζα σας.
Οι εγκληματίες στον κυβερνοχώρο βασίζονται στο γεγονός ότι οι άνθρωποι είναι απασχολημένοι και βιαστικοί. Αυτό σε συνδυασμό με το γεγονός ότι τα απατηλά μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου μοιάζουν να είναι νόμιμα, μεγιστοποιεί τον κίνδυνο να πέσουμε θύματα.
Προσέξτε ιδιαίτερα όταν χρησιμοποιείτε μια φορητή συσκευή. Ενδεχομένως να είναι πιο δύσκολο να εντοπίσετε μια απόπειρα ηλεκτρονικού "ψαρέματος" από το κινητό τηλέφωνο ή το tablet σας.
Απατηλές τηλεφωνικές κλήσεις (vishing)
Ο όρος "Vishing" (συνδυασμός των λέξεων "Voice" και "Phishing") είναι απάτη μέσω τηλεφώνου, που σκοπό έχει να εξαπατηθεί το θύμα προκειμένου να αποκαλύψει τις προσωπικές και οικονομικές του πληροφορίες ή κωδικούς ασφαλείας του ή και να μεταφέρει χρήματα στους απατεώνες.
Τι μπορείτε να κάνετε;
- Να είστε προσεκτικοί με αιφνιδιαστικές και απροειδοποίητες τηλεφωνικές κλήσεις.
- Κρατήστε τον αριθμό τηλεφώνου από τον οποίο σας έχουν καλέσει και ενημερώστε ότι θα τους επιστρέψετε εσείς την τηλεφωνική κλήση.
- Για να επαληθεύσετε την ταυτότητά τους, αναζητήστε τον αριθμός τηλεφώνου της επιχείρησης και επικοινωνήστε απευθείας μαζί τους.
- Μην επαληθεύετε το άτομο που σας καλεί με τον αριθμό τηλεφώνου που σας έδωσε (μπορεί να είναι ψεύτικος ή πλαστογραφημένος αριθμός).
- Οι απατεώνες μπορούν να βρουν τα βασικά στοιχεία επικοινωνίας σας μέσω διαδικτύου (π.χ. από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης). Μην υποθέσετε ότι το άτομο που σας καλεί δηλώνει την αληθινή του ιδιότητα επειδή έχει στη διάθεσή του τέτοιες πληροφορίες.
- Μην δίνετε τον κωδικό "PIN" της πιστωτικής ή χρεωστικής σας κάρτας ή τον κωδικό πρόσβασης του τραπεζικού σας λογαριασμού μέσω e-banking. Η τράπεζα με την οποί συνεργάζεστε δεν θα ζητήσει ποτέ τέτοιου είδους πληροφορίες.
- Μην μεταφέρετε χρήματα σε άλλο τραπεζικό λογαριασμό κατόπιν αιτήματός τους. Η τράπεζα σας δεν θα σας ζητήσει ποτέ να προβείτε σε τέτοια ενέργεια.
- Αν νομίζετε ότι πρόκειται για απατηλή τηλεφωνική κλήση, αναφέρετέ το στην τράπεζα σας.
Απατηλά μηνύματα sms (Smishing)
Ο όρος "smishing" (ένας συνδυασμός των λέξεων "SMS" και "Phishing") αναφέρεται στην προσπάθεια των απατεώνων να αποκτήσουν προσωπικές και οικονομικές πληροφορίες ή κωδικούς ασφαλείας μέσω μηνυμάτων SMS.
Πώς λειτουργεί;
Το μήνυμα κειμένου συνήθως θα σας ζητά να κάνετε κλικ σε έναν ηλεκτρονικό σύνδεσμο (link) ή να καλέσετε έναν αριθμό τηλεφώνου, προκειμένου να επαληθεύσετε, ενημερώσετε ή επανανεργοποιήσετε τον λογαριασμό σας. Αλλά…ο ηλεκτρονικός σύνδεσμος οδηγεί σε ψεύτικη ιστοσελίδα και ο αριθμός τηλεφώνου οδηγεί στον απατεώνα που ισχυρίζεται ότι εκπροσωπεί τη νόμιμη επιχείρηση.
Τι μπορείτε να κάνετε;
- Μην κάνετε κλικ σε ηλεκτρονικούς συνδέσμους (links), συνημμένα αρχεία ή εικόνες που λαμβάνετε με μηνύματα κειμένου (sms) δίχως να έχετε επαληθεύσει τον αποστολέα.
- Μην βιάζεστε. Πάρτε τον χρόνο σας και πραγματοποιήστε τους απαραίτητους ελέγχους προτού απαντήσετε.
- Ποτέ μην απαντάτε σε μήνυμα κειμένου (sms) που σας ζητά τον κωδικό "PIN" ή τον κωδικό πρόσβασης ("password") στον τραπεζικό σας λογαριασμό ή οποιαδήποτε άλλα εξατομικευμένα διαπιστευτήρια ασφαλείας (π.χ. e-banking user name).
- Εάν νομίζετε ότι ενδέχεται να έχετε απαντήσει σε ένα απατηλό μήνυμα κειμένου (sms) και παρείχατε τα στοιχεία των τραπεζικών σας λογαριασμών, επικοινωνήστε αμέσως με την τράπεζα σας.
Απάτες μέσω AI
Η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης έχει φέρει επανάσταση σε πολλούς τομείς, αλλά έχει επίσης δώσει νέα εργαλεία στα χέρια κυβερνοεγκληματιών. Με τη χρήση τεχνικών όπως deepfake, αυτοματοποιημένα bot και εξελιγμένες μέθοδοι κοινωνικής μηχανικής (social engineering), οι απατεώνες μπορούν να δημιουργούν εξαιρετικά ρεαλιστικές απάτες, εξαπατώντας ακόμη και τους πιο προσεκτικούς χρήστες.
Πώς λειτουργούν οι απάτες μέσω AI
Οι απάτες μέσω AI περιλαμβάνουν τεχνικές όπως:
- Deepfake βίντεο & εικόνες: Δημιουργία πλαστών βίντεο ή φωτογραφιών με πρόσωπα δημόσιων προσώπων που φαίνεται να προωθούν ψεύτικες επενδύσεις.
- Ψεύτικες ειδήσεις & διαφημίσεις: Διασπορά παραπλανητικών πληροφοριών μέσω κοινωνικών δικτύων και ιστοσελίδων.
- Αυτοματοποιημένα bots: Χρήση προγραμμάτων που απαντούν σαν αληθινοί άνθρωποι για να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των θυμάτων.
Πώς να προστατευτείτε
Για να αποφύγετε να πέσετε θύμα τέτοιων απατών, ακολουθήστε τις παρακάτω βασικές συμβουλές:
- Διασταυρώστε πληροφορίες: Εάν δείτε μια διαφήμιση ή είδηση που υπόσχεται εύκολα και γρήγορα κέρδη, ελέγξτε την αυθεντικότητά της μέσω επίσημων πηγών.
- Προσοχή στις ψεύτικες διαφημίσεις: Οι κυβερνητικές επενδύσεις ανακοινώνονται μόνο από επίσημους φορείς και όχι μέσω διαφημίσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
- Μην εμπιστεύεστε εικόνες και βίντεο άκριτα: Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να δημιουργήσει ψεύτικο περιεχόμενο που φαίνεται αυθεντικό.
- Προσέχετε τις διαδικτυακές πληρωμές: Αν σας ζητούν να επενδύσετε χρήματα μέσω ανεπίσημων ιστοσελίδων, είναι πιθανό να πρόκειται για απάτη.
- Αναφέρετε ύποπτες δραστηριότητες: Αν εντοπίσετε απάτες, ενημερώστε τις αρμόδιες αρχές (π.χ. Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος) και τις πλατφόρμες κοινωνικών δικτύων.
- Η επαγρύπνηση και η σωστή ενημέρωση είναι τα καλύτερα όπλα απέναντι στις νέες ψηφιακές απειλές. Οι πολίτες πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και να μην εμπιστεύονται αβίαστα διαφημίσεις που υπόσχονται εύκολο χρήμα, καθώς μπορεί να πρόκειται για καλοστημένες απάτες που εκμεταλλεύονται την τεχνητή νοημοσύνη για να γίνουν πιο πιστευτές.
Ψεύτικες αγγελίες εργασίας
Ενώ αυτός ο οδηγός εστιάζει σε ψεύτικες αγγελίες εργασίας που χρησιμοποιούνται σε περιπτώσεις εμπορίας ανθρώπων για εργασιακή εκμετάλλευση, αποτελούν επίσης έναν τρόπο λειτουργίας που χρησιμοποιείται από απατεώνες στον κυβερνοχώρο για να κλέψουν χρήματα ή την ταυτότητα ενός θύματος
Τι είναι οι απατηλές αγγελίες εργασίας;
Οι απατηλές αγγελίες εργασίας είναι ένα ύπουλο σχέδιο όπου οι απατεώνες δημοσιεύουν θέσεις εργασίας για να προσελκύσουν ανυποψίαστους αναζητούντες εργασίας σε καταστάσεις εκμετάλλευσης. Αυτό το πετυχαίνουν δημοσιεύοντας ελκυστικές αγγελίες εργασίας από εταιρίες-φαντάσματα ή παραποιώντας τις συνθήκες εργασίας. Μόλις οι αναζητούντες εργασίας φτάσουν στον χώρο εργασίας, διαπιστώνουν ότι πρόκειται για εντελώς διαφορετική εργασία ή εργάζονται υπό εντελώς διαφορετικές συνθήκες από αυτές που αναφέρονταν στην αγγελία.
Ποιοι είναι οι στόχοι;
Οι απατηλές αγγελίες εργασίας συνήθως στοχεύουν άτομα σε ευάλωτη οικονομική κατάσταση που αναζητούν ευκαιρίες για να βελτιώσουν την οικονομική τους ζωή. Συχνά, οι αγγελίες αφορούν θέσεις εργασίας στο εξωτερικό, απομονώνοντας περαιτέρω τα θύματα από πιθανά δίκτυα υποστήριξης.
Δημοσίευση
Οι αγγελίες δημοσιεύονται σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, ιστοσελίδες εύρεσης εργασίας ή άλλες ψηφιακές πλατφόρμες, με υποσχέσεις για υψηλούς μισθούς, ελκυστικά ωράρια εργασίας, καλό εργασιακό περιβάλλον και άλλα οφέλη.
Πρόσληψη
Οι "προσλήπτες" επικοινωνούν με τους υποψήφιους μέσω εφαρμογών επικοινωνίας ή κλειστών ομάδων συνομιλίας, όπως Telegram, WhatsApp, Viber κ.λπ. Συχνά, οι δράστες εμφανίζονται ως εκπρόσωποι μιας νόμιμης εταιρείας.
Εκμετάλλευση
Μόλις οι αναζητούντες εργασία φτάσουν στον χώρο εργασίας, διαπιστώνουν ότι η εργασία δεν ανταποκρίνεται στην αγγελία. Μερικές φορές, ο "εργοδότης" μπορεί επίσης να κατασχέσει ταυτότητες ή διαβατήρια, ή να εμποδίσει την πρόσβαση στα οικονομικά τους, για να κάνει το θύμα να νιώσει παγιδευμένο στην κατάσταση.
Πώς μπορείτε να προστατευτείτε;
Όταν αναζητάτε εργασία, να είστε προσεκτικοί με αγγελίες που φαίνονται πολύ καλές για να είναι αληθινές - συνήθως είναι.
Πάρτε τα ακόλουθα προληπτικά μέτρα:
- Ελέγξτε το ιστορικό της εταιρείας για να βεβαιωθείτε ότι είναι νόμιμος φορέας και δεν έχει αναφορές για παραβίαση των εργασιακών κανονισμών.
- Ελέγξτε το ιστορικό του φερόμενου ως προσλήπτη ή διευθυντή της εταιρείας.
- Εξετάστε κριτικά τις λεπτομέρειες και τις συνθήκες της αγγελίας εργασίας. Είναι πολύ καλές για να είναι αληθινές; Για παράδειγμα, είναι ρεαλιστικοί οι μισθοί και οι συνθήκες εργασίας που υπόσχεται η αγγελία; Ανταποκρίνονται στις επικρατούσες απολαβές στην αγορά;
- Ψάξτε για προφανή γραμματικά και ορθογραφικά λάθη στην αγγελία εργασίας.
Τι να κάνετε εάν εσείς ή κάποιος γνωστός σας πέσει θύμα;
Εάν έχετε πέσει θύμα εκμετάλλευσης εργασίας ή υποψιάζεστε ότι κάποιος γνωστός σας έχει πέσει θύμα, επικοινωνήστε με την εθνική σας γραμμή κατά της εμπορίας ανθρώπων ή με την εθνική αστυνομική αρχή για να αναφέρετε την κατάσταση.
