Παρά το γεγονός ότι οι προσδοκίες παραμένουν χαμηλές – όπως δημόσια παραδέχονται και οι δύο πλευρές – η παρουσία της Ολγκίν επαναφέρει στο προσκήνιο την ανάγκη για ουσιαστική επαναδραστηριοποίηση των διαπραγματεύσεων.
Η Ολγκίν ξεκινά τις συναντήσεις σήμερα, με το κατοχικό ηγέτη, ενώ στις 6 Δεκεμβρίου, θα συναντηθεί με τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη. Αποκορύφωμα της επίσκεψής της ,αναμένεται να αποτελέσει η κοινή συνάντηση των δύο ηγετών στην παρουσία της, η οποία έχει οριστεί για τις 11 Δεκεμβρίου – μια κίνηση που, αν και δεν ανατρέπει τα δεδομένα, επιχειρεί να κρατήσει ανοιχτό τον δίαυλο επικοινωνίας μεταξύ των δύο πλευρών.
Η σκιά του καλοκαιριού: τι άφησε πίσω της η προηγούμενη επίσκεψη
Η τελευταία παρουσία της προσωπικής απεσταλμένης του ΓΓ του ΟΗΕ στην Κύπρο το περασμένο καλοκαίρι, δεν απέφερε τα αποτελέσματα που ευελπιστούσαν τα Ηνωμένα Έθνη. Η διπλωματική της προσπάθεια βρέθηκε αντιμέτωπη με ένα περιβάλλον βαθιάς καχυποψίας. Οι διαφορές μεταξύ των δύο πλευρών – τόσο ουσιαστικές όσο και διαδικαστικές – αναδείχθηκαν πιο εμφατικά από οποιοδήποτε κοινό έδαφος μπορούσε να προκύψει.
Όπως χαρακτηριστικά σημειώνεται σε πολιτικούς κύκλους, η Ολγκίν είχε τότε εισπράξει «αμετάβλητες θέσεις» και «έλλειψη διάθεσης για παραχώρηση ευελιξίας», στοιχεία που περιόρισαν δραματικά τα περιθώρια της αποστολής της. Η Άγκυρα είχε επαναφέρει με ένταση το αίτημα για αναγνώριση πολιτικής ισότητας, βάσει του δικού της πλαισίου, ενώ η ελληνοκυπριακή πλευρά επέμενε στη συνέχιση των συνομιλιών στη βάση των παραμέτρων του ΟΗΕ, όπως αυτές καθορίστηκαν το καλοκαίρι του 2017.
Η επιστροφή της τώρα στην Κύπρο, συνοδεύεται από την παραδοχή ότι τίποτα από αυτά που άφησε πίσω της δεν έχει ουσιαστικά αλλάξει. Αυτό όμως, δεν ακυρώνει τη διπλωματική της αποστολή-αντιθέτως, την καθιστά ακόμη πιο σύνθετη.
Η θέση του κατοχικού ηγέτη: “Χαμηλές προσδοκίες, αλλά υποχρέωση συμμετοχής”
Στο πλαίσιο αυτό, ιδιαίτερη σημασία αποκτά η πρόσφατη συνέντευξη του Τουφάν Έρχιουρμαν, ο οποίος μίλησε ανοιχτά για τις περιορισμένες προσδοκίες από την επίσκεψη της απεσταλμένης του ΟΗΕ. Ο κατοχικός ηγέτης υπογράμμισε ότι η διαδικασία δεν μπορεί να στηρίζεται σε «υπερβολικές ελπίδες», αλλά οφείλει να προχωρά με «πραγματισμό και προσήλωση στη δημιουργία ενός πλαισίου, που μπορεί να λειτουργήσει».
Ο Έρχιουρμαν εντοπίζει το βασικό πρόβλημα στο γεγονός ότι οι δύο πλευρές συνεχίζουν να κινούνται σε διαφορετικά στρατηγικά σημεία εκκίνησης. Παρ' όλα αυτά, τονίζει ότι η απουσία διαλόγου δεν αποτελεί επιλογή: «Ακόμα κι αν δεν βλέπουμε φως στο βάθος του τούνελ, είμαστε υποχρεωμένοι να συμμετέχουμε – γιατί η στασιμότητα είναι χειρότερη από μια δύσκολη διαπραγμάτευση», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Η γραμμή Χριστοδουλίδη: Σταθερότητα και αναμονή
Από την πλευρά του, ο Νίκος Χριστοδουλίδης συνεχίζει να επαναλαμβάνει ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά παραμένει απολύτως προσηλωμένη στο πλαίσιο λύσης που έχει καθοριστεί από τα Ηνωμένα Έθνη: Διζωνική δικοινοτική, ομοσπονδία με πολιτική ισότητα, όπως αυτή ορίζεται από τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, στις δημόσιες τοποθετήσεις του ενόψει της άφιξης της Ολγκίν, επιμένει στη σημασία της εμπλοκής του ΟΗΕ ως καταλύτη, αλλά αναγνωρίζει εξίσου ότι «οι συνθήκες δεν είναι οι ιδανικές». Η Λευκωσία επιδιώκει να αξιοποιήσει την επίσκεψη περισσότερο ως «αναγκαίο βήμα σταθεροποίησης του διαλόγου», παρά ως ευκαιρία για άμεσες εξελίξεις.
Η κοινή συνάντηση της 11ης Δεκεμβρίου: Ουσία ή συμβολισμός;
Το πλέον ενδιαφέρον στοιχείο της επίσκεψης, είναι αναμφίβολα η κοινή συνάντηση των δύο ηγετών παρουσία της Ολγκίν στις 11 Δεκεμβρίου. Αν και η συνάντηση αυτή δεν αναμένεται να φέρει τομές, ο συμβολισμός της είναι σημαντικός: Για πρώτη φορά έπειτα από αρκετούς μήνες, οι δύο πλευρές θα καθίσουν ξανά στο ίδιο τραπέζι, έστω και μόνο για να διαπιστώσουν εκ νέου τις μεταξύ τους αποστάσεις.
Διπλωματικοί αναλυτές εκτιμούν ότι η Ολγκίν θέλει να διατηρήσει έναν ελάχιστο βαθμό αλληλεπίδρασης, ώστε να μην καταρρεύσει πλήρως η διαδικασία. Η ίδια γνωρίζει καλά ότι χωρίς αυτό το ελάχιστο επίπεδο επαφής, κάθε μελλοντική προσπάθεια επανέναρξης συνομιλιών θα ξεκινήσει από ακόμα πιο δυσμενή θέση.
Και τώρα τι;
Η επίσκεψη της Ολγκίν δεν πρόκειται να αλλάξει, τουλάχιστον άμεσα, την πορεία του κυπριακού ζητήματος. Η δυναμική παραμένει παγωμένη, οι θέσεις των δύο πλευρών απόμακρες, και οι προσδοκίες χαμηλές. Ωστόσο, σε μια διαδικασία που εδώ και χρόνια κινείται μεταξύ στασιμότητας και αδιεξόδου, ακόμη και η συντήρηση της διπλωματικής οξυγόνωσης αποτελεί σημαντικό βήμα.
Το τι θα αφήσει πίσω της αυτή η επίσκεψη θα κριθεί από το αν η κοινή συνάντηση της 11ης Δεκεμβρίου θα επιτρέψει την ελάχιστη αναθέρμανση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης.
