Κυπριακό: Κινητικότητα χωρίς αυταπάτες και το στοίχημα της πενταμερούς του Φεβρουαρίου

Η συζήτηση για πιθανή άτυπη πενταμερή συνάντηση τον Φεβρουάριο επανέρχεται στο προσκήνιο όχι ως δεδομένο, αλλά ως ενδεχόμενο που θα κριθεί από την πρόοδο που θα σημειωθεί το επόμενο διάστημα.

Μεταξύ συμβολισμού και ουσίας

Η μετάθεση της συνάντησης της Ολγκίν με τον Τούρκο Υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν για την Πέμπτη, λόγω του βεβαρημένου προγράμματός του, μπορεί να ερμηνευθεί ως τεχνικό ζήτημα. Παρ’ όλα αυτά, υπογραμμίζει τη δυσκολία συγχρονισμού σε ένα περιβάλλον όπου οι γεωπολιτικές προτεραιότητες της Άγκυρας εκτείνονται πολύ πέραν του Κυπριακού.

Η Τουρκία, ως εγγυήτρια δύναμη, διατηρεί καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση των εξελίξεων. Χωρίς σαφή ένδειξη ευελιξίας από τουρκικής πλευράς, οποιαδήποτε πενταμερής κινδυνεύει να περιοριστεί σε συμβολικό επίπεδο, αναπαράγοντας γνώριμα αδιέξοδα.

Η τριμερής του Ιανουαρίου ως «δοκιμασία»

Σύμφωνα με την Ολγκίν, η δεύτερη τριμερής συνάντηση των δύο ηγετών στα τέλη Ιανουαρίου, αποκτά κομβικό χαρακτήρα. Από την έκβασή της θα εξαρτηθεί αν μπορεί να εισηγηθεί στον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, τη σύγκληση άτυπης συνάντησης σε σχήμα «5+1», με τη συμμετοχή των δύο κοινοτήτων, της Ελλάδας, της Τουρκίας, του Ηνωμένου Βασιλείου και του ΟΗΕ.

Η τριμερής αυτή λειτουργεί ουσιαστικά ως τεστ προθέσεων και ετοιμότητας. Αν δεν υπάρξει απτή πρόοδος, η συζήτηση για πενταμερή ενδέχεται να παραπεμφθεί χρονικά ή να υποβαθμιστεί σε μια διαδικασία χαμηλών προσδοκιών.

Πολιτική βούληση με δομικές αδυναμίες

Η προσωπική απεσταλμένη του ΟΗΕ επισημαίνει ότι τόσο ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης όσο και ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Τουφάν Ερχιουρμάν έχουν εκφράσει πρόθεση να εισέλθουν σε νέα φάση. Ωστόσο, η πολιτική βούληση δεν αρκεί από μόνη της.

Η διαδικασία εξακολουθεί να πάσχει σε επίπεδο τεχνικής και διαδικαστικής προετοιμασίας, γεγονός που αποδυναμώνει τον πολιτικό διάλογο και καθιστά εύθραυστη οποιαδήποτε προσπάθεια αναβάθμισής του.

Όταν οι ηγέτες συζητούν τεχνικές λεπτομέρειες

Η εμπειρία της τελευταίας τριμερούς συνάντησης ανέδειξε με σαφήνεια το πρόβλημα. Πάνω από τρεις ώρες αφιερώθηκαν σε ζητήματα όπως έργα ύδρευσης, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και σημεία διέλευσης. Θέματα σημαντικά για την καθημερινότητα των πολιτών, αλλά ακατάλληλα για συζήτηση σε επίπεδο κορυφής.

 Η Ολγκίν ήταν σαφής: Όταν οι ηγέτες αναγκάζονται να ασχολούνται με τεχνικές λεπτομέρειες, ο πολιτικός διάλογος χάνει τον προσανατολισμό του. Το βάρος της προετοιμασίας οφείλει να πέσει στις διαπραγματευτικές ομάδες, με προτάσεις ώριμες και άμεσα εφαρμόσιμες.

Ποιοτική διαφοροποίηση σε σχέση με το παρελθόν

Παρά τις αδυναμίες, η προσωπική απεσταλμένη του ΓΓ του ΟΗΕ, αναγνωρίζει στοιχεία προόδου. Οι συζητήσεις χαρακτηρίστηκαν πιο ουσιαστικές, με αναφορές σε κρίσιμους σταθμούς όπως το Κραν Μοντανά του 2017 και το Πλαίσιο του Βερολίνου. Οι δύο ηγέτες εμφανίζονται καλύτερα προετοιμασμένοι και με πλήρη εικόνα του διαπραγματευτικού φακέλου.

Αυτό το στοιχείο διαφοροποιεί την παρούσα φάση από προηγούμενες, περισσότερο συμβολικές προσπάθειες επανεκκίνησης.

Πενταμερής: ευκαιρία ή ακόμη μία άτυπη συνάντηση;

Η πιθανή άτυπη πενταμερής τον Φεβρουάριο δεν αντιμετωπίζεται ως πανάκεια. Ακόμη και αν συγκληθεί, δύσκολα θα σημάνει άμεση επανέναρξη ουσιαστικών συνομιλιών. Θα αποτελέσει κυρίως μια δοκιμασία πολιτικής βούλησης και σύγκλισης σε κοινό πλαίσιο αναφοράς.

Καθοριστικό ρόλο θα διαδραματίσει η δυνατότητα εφαρμογής μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης, όχι ως υποκατάστατο της λύσης, αλλά ως ένδειξη ότι μπορεί να οικοδομηθεί συνεργασία στην πράξη.

Κινητικότητα με περιορισμένες προσδοκίες

Το επόμενο δίμηνο αναμένεται κρίσιμο. Ο Ιανουάριος θα κρίνει αν υπάρχουν οι προϋποθέσεις για ένα επόμενο βήμα και ο Φεβρουάριος αν η κινητικότητα θα μεταφραστεί σε ουσιαστική πολιτική διαδικασία.

Η προσέγγιση της Ολγκίν είναι σαφώς ρεαλιστική: Χωρίς αυταπάτες, χωρίς βιασύνη και με έμφαση στη σταδιακή οικοδόμηση συνθηκών. Σε ένα Κυπριακό, όπου οι απογοητεύσεις του παρελθόντος βαραίνουν ακόμη, ίσως αυτή η χαμηλών τόνων στρατηγική, να αποτελεί τη μόνη βιώσιμη επιλογή.