Οι περισσότεροι γνωρίζουν την κλασική αντίδραση «μάχης ή φυγής», εκείνη τη στιγμιαία έκρηξη ενέργειας που εμφανίζεται όταν ο κίνδυνος είναι άμεσος. Ωστόσο, η επιστήμη δείχνει ότι αυτό είναι μόνο ένα μικρό μέρος όσων συμβαίνουν μέσα στο σώμα όταν η ζωή απειλείται.
Σε τέτοιες στιγμές ενεργοποιούνται αθόρυβα λιγότερο γνωστοί μηχανισμοί επιβίωσης. Κάποιοι οξύνουν τις αισθήσεις, άλλοι καταστέλλουν τον πόνο και μερικοί αλλοιώνουν τον τρόπο που αντιλαμβάνεσαι τον χρόνο. Όλοι μαζί αποκαλύπτουν πόσο μακριά μπορεί να φτάσει το ανθρώπινο σώμα για να σε προστατεύσει.
Ακολουθούν 7 παράξενες, αλλά απολύτως πραγματικές, αντιδράσεις που εμφανίζονται όταν η ζωή βρίσκεται σε κίνδυνο.
Άνθρωποι που έχουν βρεθεί ένα βήμα πριν από τον σοβαρό τραυματισμό ή τον θάνατο περιγράφουν συχνά την ίδια παράξενη αίσθηση: ο χρόνος μοιάζει να επιβραδύνει, σαν κάθε στιγμή να απλώνεται περισσότερο απ’ όσο θα έπρεπε.Μελέτη του Iowa College of Medicine έδειξε ότι περίπου το 70% όσων βρέθηκαν σε καταστάσεις απειλής ζωής ανέφεραν αυτή την εμπειρία. Ωστόσο, νεότερη έρευνα που δημοσιεύτηκε στο PLOS One υποστηρίζει ότι η αλλαγή αυτή δεν αφορά τον ίδιο τον χρόνο, αλλά τον τρόπο που τον θυμόμαστε. Υπό έντονο φόβο, ο εγκέφαλος καταγράφει πολύ περισσότερες λεπτομέρειες, με αποτέλεσμα η ανάμνηση να μοιάζει πιο εκτεταμένη και «αργή» όταν την ανακαλούμε αργότερα.
Το κρύο νερό στο πρόσωπο ενεργοποιεί το «θηλαστικό αντανακλαστικό κατάδυσης», επιβραδύνοντας τον καρδιακό ρυθμό και κατευθύνοντας το οξυγόνο σε ζωτικά όργανα. Το φαινόμενο περιγράφηκε για πρώτη φορά στα τέλη του 18ου αιώνα από τον Βρετανό γιατρό Edmund Goodwin και θεωρείται ένας αρχέγονος μηχανισμός που βοηθά τα θηλαστικά να επιβιώνουν σε συνθήκες έλλειψης οξυγόνου. Σύγχρονες έρευνες δείχνουν ότι η ενεργοποίησή του δεν σχετίζεται μόνο με την επιβίωση: μελέτη του 2021 που δημοσιεύτηκε στο Frontiers in Psychiatry υποστηρίζει ότι μπορεί να συμβάλει και στη μείωση του άγχους, λειτουργώντας ως ένας φυσικός τρόπος ρύθμισης του στρες.
Σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, ο πόνος μπορεί να κατασταλεί προσωρινά ώστε να μπορέσεις να διαφύγεις. Ο Δρ. Dan Baumgardt από το School of Psychology and Neuroscience στο Πανεπιστήμιο του Bristol εξήγησε στο The Conversation ότι ο εγκεφαλικός πυρήνας periaqueductal gray (PAG) παίζει ρόλο σε αυτό. «Έχεις πιάσει ποτέ κάτι στην κουζίνα και ξαφνικά συνειδητοποιείς ότι είναι εξαιρετικά καυτό;» έγραψε, προσθέτοντας: «Αυτή η δράση μπορεί να υποστηρίζεται από το PAG που απενεργοποιεί την αίσθηση του πόνου για λίγο, αρκετά ώστε να μην αφήσεις το αντικείμενο να πέσει».
Ο φόβος ενεργοποιεί άμεσα τα μάτια, προκαλώντας διαστολή της κόρης ώστε να εισέρχεται περισσότερο φως. Με αυτόν τον τρόπο η όραση οξύνεται προσωρινά και ο εγκέφαλος μπορεί να εντοπίσει πιο γρήγορα πιθανές απειλές στο περιβάλλον. Έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2016 στο Journal of Traumatic Stress έδειξε ότι άτομα με μετατραυματικό στρες παρουσιάζουν ακόμη μεγαλύτερη διαστολή της κόρης όταν εκτίθενται σε απειλητικές εικόνες, γεγονός που υποδηλώνει υπερευαισθησία στα ερεθίσματα φόβου. Παράλληλα, παλαιότερες μελέτες έχουν συνδέσει το μέγεθος της κόρης με τη νοητική προσπάθεια, δείχνοντας ότι όσο πιο έντονη είναι η συγκέντρωση και η επεξεργασία πληροφοριών, τόσο περισσότερο «ανοίγουν» τα μάτια για να συλλέξουν δεδομένα.
Οι κακοί ύπνοι μπορεί να βοηθούν στην προετοιμασία για κίνδυνο, σύμφωνα με μελέτη του 2019 από Ελβετούς και Αμερικανούς ερευνητές, η οποία διαπίστωσε ότι οι εφιάλτες βελτιώνουν τις αντιδράσεις φόβου κατά τη διάρκεια της εγρήγορσης. «Τα όνειρα μπορεί να θεωρηθούν ως πραγματική εκπαίδευση για τις μελλοντικές μας αντιδράσεις και να μας προετοιμάσουν να αντιμετωπίσουμε πραγματικούς κινδύνους», έγραψε ο ερευνητής Lampros Perogamvros.
Μελέτη του 2008 που δημοσιεύτηκε στο Nature Proceedings έδειξε ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος μπορεί να «διαβάζει» τον φόβο μέσω της όσφρησης. Οι συμμετέχοντες παρουσίασαν αυξημένη δραστηριότητα στην αμυγδαλή, την περιοχή που ενεργοποιεί την αντίδραση μάχης ή φυγής, όταν μύριζαν ιδρώτα από άτομα που βίωναν έντονο φόβο κατά την πρώτη τους ελεύθερη πτώση. Αντίθετα, ο ιδρώτας που προερχόταν από σωματική άσκηση δεν προκαλούσε την ίδια αντίδραση. Τα ευρήματα αυτά δείχνουν ότι ο φόβος μπορεί να μεταδίδεται ασυνείδητα μέσω της μυρωδιάς, ενεργοποιώντας μηχανισμούς συναγερμού χωρίς το άτομο να έχει επίγνωση του τι ακριβώς συμβαίνει.
Το τρέμουλο που συνοδεύει τον φόβο δεν είναι σημάδι αδυναμίας, αλλά αποτέλεσμα της αδρεναλίνης που πλημμυρίζει το σώμα. Όταν ενεργοποιείται ο μηχανισμός επιβίωσης, οι μύες σφίγγουν, ο καρδιακός ρυθμός επιταχύνεται και η ροή του αίματος ανακατευθύνεται προς περιοχές που χρειάζονται άμεση ενέργεια.Σύμφωνα με το Fixel Institute for Neurological Diseases, αυτή η απότομη κινητοποίηση δημιουργεί μια «υπερφόρτωση» ενέργειας, η οποία εκδηλώνεται ως τρέμουλο. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για έναν τρόπο με τον οποίο το σώμα προετοιμάζεται για ταχύτατη δράση, έτοιμο είτε να κινηθεί είτε να αντιδράσει μέσα σε κλάσματα δευτερολέπτου.
ΠΗΓΗ: Gazzetta.gr
Ακολουθήστε το Tothemaonline.com στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Το Κυπριακό ζήτημα εισέρχεται σε μια νέα φάση που συνδυάζει διπλωματική κινητικότητα, διεθνές ενδιαφέρον και πολιτικές αντιθέσεις, τόσο στο εσωτερικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο.
