Κοινή είναι η διαπίστωση ότι το διαδίκτυο είναι η κύρια πηγή διάδοσης των ψευδών ειδήσεων στην σύγχρονη εποχή των Μέσων Ενημέρωσης και κοινή πεποίθηση ότι πέραν των μέτρων που μπορεί και πρέπει να ληφθούν για αυτορρύθμιση, επιβολή κυρώσεων, αποτρεπτική δράση, είναι η εκπαίδευση από την μαθητική ηλικία των ανθρώπων στον γραμματισμό στα ΜΜΕ.
Στην Ημερίδα «Ψευδείς ειδήσεις: Φαινόμενο χειραγώγησης στον σύγχρονο κόσμο» οι ομιλητές αναφέρθηκαν στο παγκόσμιο φαινόμενο των fake news (ψευδών ειδήσεων), τί είναι, πώς αντιμετωπίζονται και η σχέση τους με την δημοσιογραφία.
Ο Γιώργος Οικονομίδης, Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας com2go (digital marketing and social media) σημείωσε ότι η πρώτη ψευδής είδηση διαδόθηκε το 1200 πχ και αναφέρθηκε σε 7 κατηγορίες: 1. Σάτιρα (satire or parody), 2. Λάθος σύνδεση τίτλου με περιεχόμενο (false connection), 3. Περιεχόμενο παραπληροφόρησης (misleading content), 4. Ψευδές περιεχόμενο (false context), 5. Ψεύτικο περιεχόμενο (κλοπή ή δημιουργία ψεύτικου προφίλ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, imposter context), 6. Χειραγωγημένο περιεχόμενο (manipulated content) , 7. Εντελώς ψεύτικη είδηση (fabricated content).
Τόνισε όμως ότι η μεγαλύτερη πηγή των ψεύτικων ειδήσεων δεν είναι οι δημοσιογράφοι αλλά κυρίως το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ιδιαίτερα προερχόμενες από ψεύτικους λογαριασμούς προφίλ. Ανέφερε επίσης ότι μόνο το 12% των ψεύτικων ειδήσεων διαδίδονται σε προεκλογικές περιόδους, σημειώνοντας ότι οι ειδήσεις πολιτικής χειραγώγησης είναι κάτι διαφορετικό. Παρατήρησε δε ότι σύμφωνα με έρευνες, άτομα κάτω των 49 ετών ενημερώνονται σήμερα κατά κύριο λόγο ηλεκτρονικά.
Ο κ. Οικονομίδης διευκρίνισε ότι κάποιος μπορεί να εντοπίσει αν κάτι είναι ψευδής είδηση ή όχι ανατρέχοντας στην ιστοσελίδα που την δημοσίευσε, την προέλευση της είδησης, αν έχει παραπομπή στην πηγή, υπάρχει σε άλλη ιστοσελίδα ή κάπου αλλού.
Πρόεδρος Επιτροπής Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας – Ομιλία
Η υψηλή επισκεψιμότητα που οδηγεί στην είδηση δόλωμα και η πίεση του χρόνου για τη ανάρτηση στο διαδίκτυο είναι για τον Γιώργο Παυλίδη, Πρόεδρο της Επιτροπής Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας οι αιτίες για την διάδοση των λανθασμένων ή παραπληροφορημένων ειδήσεων από τα ηλεκτρονικά κυρίως ΜΜΕ.
Υπάρχει όμως ένα ακόμη πιο ανησυχητικό φαινόμενο, είπε. «Ο οίκος Oxford Dictionaries έχρισε ως λέξη της χρονιάς για το 2016 τη λέξη “post truth”, δηλαδή "μετά - αλήθεια". Πρόκειται για ένα νεολογισμό που περιγράφει το μεταμοντέρνο φαινόμενο της γκρίζας ζώνης που επεκτείνεται μεταξύ της αλήθειας και του ψέματος». Ο όρος αυτός δεν είναι τόσο αθώος όσο φαίνεται, εξήγησε ο κ. Παυλίδης λέγοντας ότι ο δέκτης του μηνύματος σχηματίζει εικόνα για τα τεκταινόμενα όχι με κριτήριο αυτό που πραγματικά είναι, αλλά με κριτήριο το τι ο ίδιος πιστεύει, νομίζει, αισθάνεται ή και πληροφορείται ότι είναι.
Ο κ. Παυλίδης ανέφερε ότι ζούμε στην εποχή των αστικών θρύλων γνωστότερων ως Hoaxes, των internet trols, των Fake news, μια εποχή όπου οι φήμες και οι ψευδείς ειδήσεις επισκιάζουν τα πραγματικά γεγονότα και πρόσθεσε ότι η εικόνα γίνεται πιο δραματική αν λάβουμε υπόψη τον ψηφιακό αναλφαβητισμό και την αδυναμία του χρήστη να αξιολογήσει σωστά το μήνυμα που λαμβάνει.
Για την αντιμετώπιση του φαινομένου εισηγήθηκε, μεταξύ άλλων, την εισαγωγή του μαθήματος του "Γραμματισμού στα Μέσα" (Media Literacy) ως υποχρεωτικό σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, διοργάνωση σεμιναρίων, ημερίδων και συνεδρίων με εξειδικευμένες ομάδες πολιτών και την κοινωνία γενικότερα, εκπόνηση και πραγματοποίηση μιας μεγάλης διάρκειας διαφωτιστικής εκστρατείας από πλευράς του Κράτους για ενημέρωση του κοινού, κατοχύρωση του δημοσιογραφικού λειτουργήματος και της δημοσιογραφικής ιδιότητας στη βάση συγκεκριμένων κριτηρίων, θεσμοθέτηση της Επιτροπής Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας με υιοθέτηση και υλοποίηση της αρχής της συρρύθμισης κά
Απαντώντας στη συζήτηση αργότερα σε σχετικό ερώτημα, ανέφερε ότι η Επιτροπή Δεοντολογίας, εκτός από την αυτορρύθμιση που προωθούσε τα τελευταία 20 χρόνια, τώρα προχώρησε και την συρρύθμιση, ώστε της κατ’ επανάληψης παραβίασης του κώδικα δεοντολογίας από μέσο ή δημοσιογράφο, να ακολουθεί παραπομπή σε δευτεροβάθμιο όργανο.
Πρόεδρος ΕΣΚ – Παρέμβαση
Στην παρέμβασή του ο Πρόεδρος της ΕΣΚ, Γιώργος Φράγκος ανέφερε ότι στις μέρες μας η χάλκευση ειδήσεων γίνεται ευκολότερη, επικινδυνότερη και ενδεχομένως επιδραστικότερη, χαρακτηρίζοντας τις ψεύτικες ειδήσεις τοξικές για την δημοκρατία, τον πλουραλισμό, την ελευθεροτυπία, αλλά και την αξιοπιστία και επιδραστικότητα του συνόλου των ΜΜΕ. Τα fake news στην Κύπρο, είπε, έχουν να κάνουν κατά κύριο λόγο με την πολιτική και κατά δεύτερο με την οικονομία και το life style.
Ο κ. Φράγκος αναφέρθηκε στη νέα νομοθεσία περί Τύπο λέγοντας ότι η ΕΣΚ δεν έχει κληθεί στον διάλογο για τον καταρτισμό της και πιστεύει ότι «ράβεται ένα κουστούμι για μας που πιστεύω ότι θα μας στενεύει στο καβάλο», ζητώντας να συμμετάσχουν ως εμπλεκόμενος φορέας. Χαρακτήρισε δε στιγμή ντροπής της δημοσιογραφίας την είδηση την δεκαετία του ’90 ότι ο Γλαύκος Κληρίδης ήταν πράκτορας των ναζί και του φασισμού.
Πρέπει, συνέχισε, να ενισχυθούν και να διευρυνθούν θεσμοθετημένες διαδικασίες πάταξης των ψευδών ειδήσεων αλλά ο μεγαλύτερος τιμωρός ήταν και παραμένει η κοινή γνώμη, η κοινωνία των πολιτών.
Αρχή Ραδιοτηλεόρασης – Ισόδωρος Κολώτας
Μιλώντας εκ μέρους της Αρχής Ραδιοτηλεόρασης, το μέλος του ΔΣ Ισίδωρος Κολώτας ανέφερε ότι η διάδοση ψεύτικων ειδήσεων είναι παλιά όσο η ανακάλυψη της γλώσσας, το νέο όμως στοιχείο στην εξίσωση είναι το διαδίκτυο, χαρακτηρίζοντας το φαινόμενο των «Fake News» ως «teething issue» - ο πόνος και φαγούρα του παιδιού που πρωτοβγάζει δόντια - της ηλεκτρονικής επανάστασης.
Η διάδοση ψευδών ειδήσεων, κυρίως από ηλεκτρονικές ιστοσελίδες στο διαδίκτυο, είναι για κάποιους η μάστιγα της σύγχρονης ψηφιακής εποχής, η οικονομική δυσπραγία των ΜΜΕ οδήγησε στη αποψίλωση του ανθρώπινου δυναμικού των παραδοσιακών μέσων και το διαδίκτυο άνοιξε την αγορά των ειδήσεων σε νέους παίχτες, καθαρά διαδικτυακές εφημερίδες και κανάλια, πρόσθεσε ο κ. Κολώτας λέγοντας ότι θεωρητικά η αγορά έχει την ικανότητα μερικής αυτοδιόρθωσης. «Θεωρώ ότι αυτό που παρατηρούμε σήμερα είναι μια φούσκα, μια φούσκα του χρηματιστηρίου των ειδήσεων με τοξικά προϊόντα».
Πρόσφατη έρευνα του Reuters, είπε, έδειξε ότι το 70% περίπου του πληθυσμού χρησιμοποιεί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για άντληση πληροφόρησης, με το facebook να αποτελεί την πλέον δημοφιλή και διαδεδομένη πλατφόρμα, με ποσοστό αναγνωσιμότητας που φτάνει το 62% και τα ποσοστά αυτά ισχύουν και για την Κύπρο.
Υπενθύμισε ότι έχει αρχίζει η δημόσια διαβούλευση επί του θέματος με απόφαση της ΕΕ στην οποία συμμετέχει και η Αρχή Ραδιοτηλεόρασης και θα διαρκέσει μέχρι τις 28 Φεβρουαρίου 2018, καλώντας όσους ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν. Υπενθύμισε επίσης την δράση «Παιδεία στα Μέσα», ένα πρόγραμμα βιωματικών εργαστηρίων σε όλα τα σχολεία της Κύπρου με στόχο την ενημέρωση, την εκπαίδευση και την ενεργό εμπλοκή των παιδιών, στην προσπάθεια για ανάπτυξη κριτικής προσέγγισης στο περιεχόμενο των οπτικοακουστικών μέσων.
Πρόεδρος ΚΥΠΕ – Παρέμβαση
Σε πέντε σημεία για το τί κάνει το ΚΥΠΕ για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα των ψευδών ειδήσεων, αναφέρθηκε ο Πρόεδρος του ΔΣ του Πρακτορείου, Λάρκος Λάρκου προτάσσοντας ως πρώτο, το ότι το ΚΥΠΕ αναδεικνύει και συζητεί το πρόβλημα συνεργαζόμενο με κάθε φορέα που μπορεί να κάνει πράξη εισηγήσεις για αντιμετώπιση του φαινομένου.
Δεύτερο, είπε, το ΚΥΠΕ συμμετέχει στη συζήτηση μέσα στο πλαίσιο της ΕΑΝΑ (Ευρωπαϊκή Συμμαχία Πρακτορείων Ειδήσεων) που προωθεί εισηγήσεις για λύσεις τόσο σε σχέση με τα πνευματικά δικαιώματα όσο και για τα fake news.
Τρίτο, ανέφερε ο κ. Λάρκου στο ΚΥΠΕ μελετούμε κάθε τεχνολογική πρόοδο που είναι ικανή να δώσεις λύσεις στο χώρο των ΜΜΕ και έφερε ως παράδειγμα την πλατφόρμα Truly Media της Athens Technology Center (ATC) και της Deutsche Welle (DW) που επιτρέπει στους δημοσιογράφους να επιβεβαιώσουν το βαθμό εγκυρότητας φωτογραφιών, videos, ή λογαριασμών στα social media σε πραγματικό χρόνο.
Τέταρτο, συνέχισε, χρειαζόμαστε μια πιο συστηματική μελέτη του φαινομένου στην Κύπρο και εισηγήθηκε την ίδρυση από κάποια πανεπιστημιακή σχολή δημοσιογραφίας ενός «Παρατηρητηρίου για τα fake news».
Πέμπτο, ανέφερε ο Λάρκος Λάρκου, οι ψευδείς ειδήσεων δεν έρχονται μόνες τους, έχουν «ξαδέλφια», όπως την ρητορική μίσους, τον μη σεβασμό στη δεοντολογία, την δημοσιογραφία των επιθέτων, τον λαϊκισμό και γι’ αυτό «στο ΚΥΠΕ εκτιμούμε τη νηφάλια δημοσιογραφία, το σεβασμό στη δεοντολογία, τον ειδησεογραφικό πλουραλισμό, όλα εκείνα που βοηθούν τον πολίτη να αποκτήσει γνώσεις, δεξιότητες, κριτική ικανότητα».
Στο πλαίσιο της ημερίδας έγιναν ερωτήσεις και απευθύνθηκαν ερωτήματα σε σχέση με το τί συμβαίνει στην Κύπρο ενώ στην ερώτηση για το περιεχόμενο της νομοθεσίας περί Τύπου που ετοιμάζεται, ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος είπε ότι αυτή θα θέσει το πλαίσιο αλλά δεν θα δώσει λύσεις, επαναλαμβάνοντας τη θέση του ότι είναι ο ενημερωμένος πολίτης που μπορεί να διαφοροποιήσει την κατάσταση και πως στην Κύπρο «ξεσαλώσαμε» με τα fake news αφού υπάρχουν κάθε μέρα «και έχουν χάσει και αυτά το νόημά τους».
Την ημερίδα συνδιοργάνωσαν το γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Κύπρο, της ΕΣΚ, του ΚΥΠΕ και της Αρχής Ραδιοτηλεόρασης.
Από ΚΥΠΕ
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ:
• Παιχνίδια Vs ηλεκτρονικά: Η τάση των δώρων φέτος και πότε αναμένεται να ξεκινήσουν τα ξεπουλήματα
• Γλυκά Χριστούγεννα: «Χρυσό» το φλουρί - Πόσα κοστίζει το Christmas cake και η βασιλόπιτα
• Πυρκαγιά σε οικία στη Λεμεσό: Έξι πρόσωπα στο νοσοκομείο - Επεκτάθηκε σε όλο το σπίτι η φωτιά
• Στόχος εμπρηστών περίπτερο στη Λεμεσό – Εκτεταμένες οι ζημιές – Τι δείχνουν οι πρώτες εξετάσεις
Κυπριακό: Οι κόκκινες γραμμές της Λευκωσίας εν αναμονή της ανταπόκρισης Τατάρ για συνάντηση με Χριστοδουλίδη
Στο περίμενε βρίσκεται ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης, για την συνάντηση με τον κατοχικό ηγέτη, Ερσίν Τατάρ, ώστε να γίνει το πρώτο βήμα για συζήτηση περί ανοίγματος νέων σημείων διέλευσης.
Ακολουθήστε το Tothemaonline.com στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
