«Ισοδυναμεί με το να ρίξεις ένα νόμισμα και να φέρεις κορώνα 28 φορές στη σειρά» γράφει ο Tim Chartier, Καθηγητής Μαθηματικών και Επιστήμης Υπολογιστών στο Davidson College και συνεχίζει: «Σκεφτείτε το και έτσι: Είναι σαν να κοιτάζω πίσω στα τελευταία εννέα χρόνια, να διαλέγω ένα δευτερόλεπτο και μετά να σας ζητώ να μαντέψετε ποιο δευτερόλεπτο επέλεξα. Οι πιθανότητες να το βρείτε είναι απειροελάχιστες».
Κι όμως, παρότι οι πιθανότητες να κερδίσουμε το λαχείο ή οποιοδήποτε άλλο τυχερό παιχνίδι είναι εξαιρετικά χαμηλές, λατρεύουμε να φαντασιωνόμαστε ότι κολυμπάμε στα πλούτη της νίκης. Γιατί μας συμβαίνει; Ειδικοί από το πεδίο της ψυχικής υγείας δίνουν τη δική τους ερμηνεία για το φαινόμενο.
Ξεφεύγοντας από την πραγματικότητα
«Η ονειροπόληση ότι κερδίσαμε τον τυχερό λαχνό σας γίνεται μια προσωρινή διέξοδος από το άγχος της καθημερινότητας και τους μόχθους της ζωής» εξηγεί η Δρ Susan Albers, ψυχολόγος στην Κλινική Cleveland. «Είναι μια μορφή φθηνής ψυχαγωγίας που σε μεταφέρει από την πραγματικότητα σε έναν φανταστικό κόσμο».
Σύμφωνα με την ψυχολόγο, έρευνες δείχνουν ότι η ονειροπόληση ενισχύει τη δημιουργικότητα και έμπνευση για πρωτοποριακές ιδέες και, παράλληλα, δίνει ώθηση στους ανθρώπους να προσπαθήσουν περισσότερο για να επιτύχουν τους στόχους τους. Έπειτα, η αγορά ενός λαχείου ή άλλου τυχερού δελτίου έχει επιδράσεις και σε επίπεδο βιοχημείας: ο ενθουσιασμός που βιώνουμε δεν είναι παρά αποτέλεσμα της μεγαλύτερης απελευθέρωσης ντοπαμίνης, ορμόνης της ανταμοιβής και εκ των ορμονών της ευτυχίας.
Ωστόσο, η ψυχολόγος προειδοποιεί για τους κινδύνους εθισμού στα τυχερά παιχνίδια. Εάν οι επενδύσεις στην τύχη αρχίζουν να ξεφεύγουν από τα όρια ή να προκαλούν συναισθηματική δυσφορία, ενδεχομένως να χρειάζεται προσοχή.
Φέρνει την ευτυχία το τυχερό λαχείο;
Τι συμβαίνει όμως αν μας «κάτσει» το τζάκποτ; Εν προκειμένω, οι απόψεις των ειδικών διίστανται.
Σύμφωνα με τη Δρ. Albers, υπάρχει μια πλάνη γύρω από τα κέρδη, ότι οι μεγάλοι νικητές νιώθουν αυτοστιγμεί πιο ευτυχισμένοι, χωρίς όμως να γίνεται πάντα έτσι: «Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι κερδίζοντας τον τυχερό λαχνό πιάνουν στα χέρια τους το εισιτήριο που θα τους οδηγήσει άμεσα στην ευτυχία. Παραδόξως, οι έρευνες δείχνουν ότι οι νικητές έχουν το ίδιο επίπεδο ευτυχίας πριν και μετά τα κέρδη. Αυτό συμβαίνει επειδή η νοοτροπία μας είναι το κλειδί για την ευτυχία. Και, παρόλο που μπορεί να αποκτούμε μεγαλύτερη οικονομική άνεση, δεν αλλάζει ο τρόπος σκέψης σας».
Αντίστοιχες θέσεις υποστήριξε σε ομιλία του στο TEDx το 2004 και ο κοινωνικός ψυχολόγος και καθηγητής Ψυχολογίας στο Χάρβαρντ Daniel Gilbert, επικαλούμενος έρευνες που δείχνουν ότι οι νικητές του λαχείου δεν νιώθουν σημαντικά πιο ευτυχισμένοι από τον υπόλοιπο κόσμο.
Στον αντίποδα, η Elizabeth Dunn, καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας, αμφισβητεί τα ως άνω αντιπαραβάλλοντας πρόσφατα ευρήματα για νικητές που πράγματι βίωσαν θετικές αλλαγές στην ψυχική και συναισθηματική τους υγεία. Ίσως το πιο σημαντικό, σημειώνει, είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι που παίζουν τυχερά παιχνίδια είναι αρκετά σίγουροι ότι θα τους κάνουν ευτυχισμένους· «και αυτός είναι ένας από τους λόγους που τόσοι πολλοί άνθρωποι αγαπούν να διαβάζουν για μεγάλους τυχερούς».
Γιατί ενθουσιαζόμαστε με τους υπερτυχερούς
Ακόμα και η αν τύχη στάθηκε φειδωλή απέναντί μας, θα διαβάσουμε με ενθουσιασμό ειδήσεις για εκείνους που αύξησαν κατά κάποια μηδενικά τον λογαριασμό τους. Σύμφωνα με τη Δρ. Dunn, η νίκη των υπερτυχερών μας γοητεύει όσο η αγορά ενός λαχείου: «Νομίζω ότι το να διαβάζουμε για νικητές τυχερών παιχνιδιών μοιάζει λίγο με την αγορά ενός λαχείου, καθώς μας καλεί να φανταστούμε πώς θα ήταν να αν ήμασταν εμείς οι τυχεροί».
Η Dunn, κορυφαία ερευνήτρια της ευτυχίας και εκ των συγγραφέων του βιβλίου «Happy Money: The Science of Happier Spending», εξηγεί ότι τέτοια φανταστικά σενάρια προκαλούν συχνά έντονα συναισθήματα ικανοποίησης. Μέσα από δικές της έρευνες, διαπίστωσε ότι το ανθρώπινο μυαλό προτιμά να χάνεται σε ένα υποθετικό μέλλον από το να ζει στο παρόν, οπότε μια κατά φαντασίαν διαφυγή σε έναν κόσμο στρωμένο με χρήματα μοιάζει απείρως πιο ελκυστική.
Τέλος, οι περιπτώσεις ανθρώπων που έχασαν γρήγορα τα κέρδη λόγω κακοδιαχείρισης μπορούν να λειτουργήσουν ως εναλλακτική πηγή ικανοποίησης, όταν μπούμε στη διαδικασία να σκεφτούμε τι θα κάναμε διαφορετικά.
Ασφαλέστερα παιχνίδια με την τύχη
Για τον Luke Clark, καθηγητή στο Τμήμα Ψυχολογίας και διευθυντή του Κέντρου Έρευνας για τα Τυχερά Παιχνίδια στο Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας, ενώ τα τυχερά παιχνίδια δημιουργούν εν γένει την προσδοκία, τα λαχεία και δελτία, με τα εξωπραγματικά τζάκποτ που μπορούν να σου αλλάξουν τη ζωή, ασκούν ιδιαίτερη γοητεία. Επιπλέον, τα χαρακτηρίζει πιο ασφαλή ως προς τον κίνδυνο εθισμού.
ΠΗΓΗ: ygeiamou.gr