Αποτοξίνωση, διαλειμματική νηστεία, μπλε φως: 8 «τάσεις ευεξίας» που μπορεί να κάνουν κακό

Ας ξεκαθαρίσουμε όμως κάτι: το να φροντίζει κανείς το σώμα και το πνεύμα του δεν είναι επ' ουδενί κακό. Αυτό που είναι επικίνδυνο είναι όταν η ευεξία αρχίζει να ξεφεύγει από τα πράσινα, υγιεινά smoothies και το πρωινό τζόκινγκ. Το wellness πια εξελίσσεται σε μια βιομηχανία δισεκατομμυρίων δολαρίων, με influencers, boutique θεραπειών και συνεχώς μεταβαλλόμενα τελετουργικά. Η ταμπέλα «ευεξία» μοιάζει να γίνεται ένα αυταπόδεικτο τεκμήριο, το οποίο δεν χωρά αμφισβήτηση. Ωστόσο, πολλές από τις δημοφιλείς τάσεις μπορεί να προκαλούν σιωπηλά καταστροφή στην ορμονική μας υγεία, μιας και οι ορμόνες είναι οι κύριοι ρυθμιστές του σώματός μας, επηρεάζοντας τα πάντα, από τη διάθεση και το μεταβολισμό έως τον ύπνο και την αναπαραγωγική υγεία. Σε αντίθεση βέβαια, με τους οξείς τραυματισμούς ή τις προφανείς ασθένειες, οι ορμονικές ανισορροπίες συχνά εμφανίζονται σταδιακά.
Αυτές είναι οκτώ πρακτικές που μπορεί να μας κάνουν περισσότερο κακό, παρά καλό.

1. Διαλειμματική νηστεία — ειδικά για τις γυναίκες

Η διαλειμματική νηστεία, συχνά διαφημίζεται για την απώλεια βάρους, τον έλεγχο της ινσουλίνης και τη μακροζωία. Ωστόσο, στις γυναίκες — ειδικά σε εκείνες που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία — τα πρωτόκολλα της δίαιτας αυτής, μπορούν να διαταράξουν την ευαίσθητη ισορροπία των ορμονών του φύλου, όπως τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη.

Έρευνα που δημοσιεύθηκε στα περιοδικά Obesity και Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism δείχνει ότι η παρατεταμένη περιοριστική διατροφή μπορεί να μειώσει την ωχρινοτρόπο ορμόνη (LH) και την ωοθυλακιοτρόπο ορμόνη (FSH), οδηγώντας σε ανωμαλίες του κύκλου και ακόμη και αμηνόρροια. Η χρόνια νηστεία μπορεί επίσης να αυξήσει την κορτιζόλη (την ορμόνη του στρες), καταστέλλοντας περαιτέρω τον άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-γονάδων (HPG).

Συμπέρασμα: Οι μικρότερες περίοδοι νηστείας μπορεί να είναι λιγότερο επιζήμιες, ειδικά για τις γυναίκες. Ακούστε πάντα το σώμα σας και τα σημάδια της πείνας και του κύκλου σας.

2. Υπερβολική χρήση προσαρμογόνων

Βότανα όπως το ashwagandha, το maca και το rhodiola έχουν χτίσει ένα καθεστώς λατρείας στον κόσμο της ευεξίας. Ωστόσο, η αρχή «όσο περισσότερο, τόσο καλύτερα» δεν ισχύει σε αυτή την περίπτωση. Τα προσαρμογόνα δρουν στο ενδοκρινικό σύστημα, ιδίως στον υποθάλαμο και στα επινεφρίδια, ρυθμίζοντας τις αντιδράσεις στο στρες. Η χρόνια υπερβολική χρήση ή η λανθασμένη δοσολογία μπορεί να οδηγήσει σε απρόβλεπτες μεταβολές στα επίπεδα των ορμονών.

Για παράδειγμα, το maca μπορεί να αυξήσει τα οιστρογόνα, κάτι που μπορεί να είναι ευεργετικό ή προβληματικό, ανάλογα με τα βασικά επίπεδα του ατόμου. Η ασβαγκάντα μπορεί να μειώσει την κορτιζόλη, αλλά σε άτομα με επινεφριδιακή ανεπάρκεια, αυτό μπορεί να επιδεινώσει την κόπωση.
Συμπέρασμα: Αντιμετωπίστε τα προσαρμογόνα όπως τα φάρμακα. Συνεργαστείτε με έναν εξειδικευμένο φαρμακοποιό ή επαγγελματία υγείας και διακόψτε περιοδικά τη χρήση τους.

3. Ακραίες αποτοξινώσεις

Αν και η ιδέα της «επαναφοράς» του σώματος με μια αποτοξίνωση μπορεί να ακούγεται ελκυστική, πολλά προγράμματα αποτοξίνωσης μειώνουν δραστικά την πρόσληψη θερμίδων και πρωτεϊνών, βασικά συστατικά για την παραγωγή ορμονών.

Το συκώτι σας χρειάζεται αμινοξέα και θρεπτικά συστατικά όπως βιταμίνες Β και σελήνιο για να μεταβολίσει σωστά τις ορμόνες. Η παρατεταμένη νηστεία με χυμούς μπορεί να στερήσει το σώμα από αυτά τα απαραίτητα συστατικά, επηρεάζοντας την απομάκρυνση των οιστρογόνων. Μάλιστα, σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Nutrition Journal, οι συμμετέχοντες σε μια δίαιτα αποτοξίνωσης χαμηλή σε πρωτεΐνες παρουσίασαν μείωση της Τ3 (ενεργή θυρεοειδική ορμόνη), με αποτέλεσμα συμπτώματα όπως κόπωση και δυσανεξία στο κρύο.

Συμπέρασμα: Υποστηρίξτε τα φυσικά συστήματα αποτοξίνωσης του σώματός σας — μην τα στερείτε. Τρώτε τρόφιμα ολικής άλεσης, παραμείνετε ενυδατωμένοι και αποφύγετε την έκθεση σε χημικές ουσίες.

4. Υπερβολική προπόνηση υψηλής έντασης (HIIT)

Η άσκηση είναι ζωτικής σημασίας για την ορμονική υγεία, αλλά η υπερβολική προπόνηση υψηλής έντασης μπορεί να έχει αντίθετα αποτελέσματα, ειδικά αν δεν την ισορροπείτε με ξεκούραση και ανάρρωση.

Η HIIT αυξάνει τα επίπεδα κορτιζόλης και αδρεναλίνης. Αν γίνεται περιστασιακά, μπορεί να είναι ευεργετική. Ωστόσο, οι συχνές έντονες προπονήσεις χωρίς επαρκή ύπνο ή ενέργεια μπορούν να καταστείλουν τις αναπαραγωγικές ορμόνες και να αυξήσουν χρόνια τα επίπεδα κορτιζόλης, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αντίσταση στην ινσουλίνη, διαταραχές του κύκλου και δυσλειτουργία του θυροειδούς. Μια μελέτη του 2017 που δημοσιεύθηκε στο The Journal of Strength and Conditioning Research έδειξε ότι οι γυναίκες που ασκούν HIIT υψηλής συχνότητας έχουν υψηλότερα επίπεδα οξειδωτικού στρες και διαταραγμένους ρυθμούς κορτιζόλης.

Συμπέρασμα: Συνδυάστε ασκήσεις χαμηλής έντασης, όπως περπάτημα, γιόγκα ή πιλάτες. Δώστε προτεραιότητα στον ύπνο και την ανάρρωση.

5. Cold Plunges και παγωμένα μπάνια

Η έκθεση στο κρύο είναι μια από τις αγαπημένες πρακτικές των biohackers λόγω των αντιφλεγμονωδών και των ενισχυτικών της ντοπαμίνης αποτελεσμάτων. Ωστόσο, η καθημερινή βουτιά σε παγωμένο νερό, ειδικά σε περιόδους υψηλού στρες ή χαμηλής ενέργειας, μπορεί να λειτουργήσει ως ένας επιπλέον ορμονικός παράγοντας στρες. Η υπερβολική έκθεση στο κρύο μπορεί να καταστείλει τη λειτουργία του θυρεοειδούς και να αυξήσει την κορτιζόλη σε ευαίσθητα άτομα, ενώ στις γυναίκες, μπορεί ακόμη και να διαταράξει τους κύκλους ωορρηξίας.
Συμπέρασμα: Χρησιμοποιήστε τη θεραπεία με κρύο με φειδώ και αυξήστε σταδιακά την αντοχή σας. Είναι παράγοντας στρες — αντιμετωπίστε την ως τέτοιο.

6. Αναίτια συμπληρώματα

Από DHEA και μελατονίνη, έως μείγματα που αυξάνουν την τεστοστερόνη, τα συμπληρώματα ορμονών που διατίθενται χωρίς ιατρική συνταγή είναι ευρέως διαθέσιμα και ελάχιστα ελεγχόμενα. Η αυτοθεραπεία χωρίς εξετάσεις αίματος μπορεί να διαταράξει τους φυσικούς ορμονικούς ρυθμούς του σώματός σας.

Η DHEA - ή δεϋδροεπιανδροστερόνη -, για παράδειγμα, μετατρέπεται σε οιστρογόνο και τεστοστερόνη. Η λήψη της χωρίς ανάγκη μπορεί να οδηγήσει σε ακμή, εναλλαγές της διάθεσης ή τριχόπτωση. Ομοίως, η τακτική χρήση μελατονίνης μπορεί να καταστείλει την παραγωγή μελατονίνης του σώματός σας και να επηρεάσει την έκκριση των αναπαραγωγικών ορμονών.

Συμπέρασμα: Κάντε εξετάσεις πριν πάρετε συμπληρώματα. Το «περισσότερο» δεν είναι πάντα καλύτερο.

7. Έκθεση σε μπλε φως από τεχνολογικές συσκευές ευεξίας

Ειρωνικά, πολλά εργαλεία «ευεξίας», όπως τα έξυπνα ρολόγια, τα fitness trackers ή οι εφαρμογές διαλογισμού, μας κρατούν “δεμένους” στις οθόνες μας. Η έκθεση στο μπλε φως από τα τηλέφωνα και τα tablet, ειδικά τη νύχτα, καταστέλλει τη μελατονίνη και διαταράσσει τους κιρκαδικούς ρυθμούς. Η μελατονίνη δεν επηρεάζει μόνο τον ύπνο, αλλά και τη ρύθμιση των οιστρογόνων, της τεστοστερόνης και της ινσουλίνης. Η χρόνια έκθεση στο φως τη νύχτα έχει συνδεθεί με διαταραχές του εμμηνορροϊκού κύκλου και ακόμη και με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού.

Συμπέρασμα: Χρησιμοποιείτε την τεχνολογία ευεξίας με προσοχή. Χαμηλώστε τη φωτεινότητα των οθονών τη νύχτα ή φορέστε γυαλιά που μπλοκάρουν το μπλε φως.

8. Δίαιτες ειδικά για ορμόνες χωρίς ιατρική παρακολούθηση

Δημοφιλείς μέθοδοι όπως η «Δίαιτα αποτοξίνωσης από οιστρογόνα» ή η «Κέτο για ορμονική ισορροπία» κυκλοφορούν συχνά στο διαδίκτυο χωρίς επιστημονική υποστήριξη. Ενώ η διατροφή παίζει ζωτικό ρόλο στην ορμονική υγεία, οι γενικευμένες προσεγγίσεις μπορούν να οδηγήσουν σε ανεπάρκειες ή να επιδεινώσουν τις υπάρχουσες ανισορροπίες. Για παράδειγμα, οι δίαιτες με πολύ χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες μπορεί να διαταράξουν τη λειτουργία του θυρεοειδούς σε ορισμένες γυναίκες, καθώς η ινσουλίνη είναι απαραίτητη για τη σωστή μετατροπή της Τ4 σε Τ3. Ομοίως, οι υπερβολικά περιοριστικές δίαιτες μπορούν να καταστείλουν τη λεπτίνη, μια ορμόνη που ρυθμίζει την πείνα και την αναπαραγωγή.

Συμπέρασμα: Προσαρμόστε τη διατροφή σας με βάση τα εργαστηριακά αποτελέσματα, τα συμπτώματα και τους μακροπρόθεσμους στόχους σας, όχι τις τάσεις του διαδικτύου.

Προσοχή και μέτρο

Η ευεξία πρέπει να ενδυναμώνει το σώμα μας, όχι να το θέτει σε κίνδυνο. Ωστόσο, πολλές σύγχρονες πρακτικές, όταν ακολουθούνται σε ακραίες μορφές ή χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το βιολογικό πλαίσιο του κάθε ανθρώπου, μπορούν να υπονομεύσουν σιωπηλά τα ίδια τα συστήματα που ισχυρίζονται ότι θεραπεύουν. Μην ξεχνάτε ότι οι ορμόνες μας είναι ανθεκτικές, αλλά δεν είναι ανίκητες. Πριν ακολουθήσετε την επόμενη τάση, ρωτήστε τον εαυτό σας: Αυτό με θρέφει ή με εξαντλεί;

ΠΗΓΗ: Πρώτο Θέμα