Μια συνάντηση που μπορεί να μην καταλήξει σε άμεση ειρήνη, αλλά ήδη επαναχαράσσει γραμμές στην παγκόσμια σκακιέρα. Όπως αναλύει στο ThemaOnline ο διεθνολόγος Θεόδωρος Τσίκας, κάθε πλευρά εισέρχεται στη συνάντηση με σαφείς στόχους, αλλά και με κρυφές ατζέντες.
Ο Τραμπ ψάχνει «γρήγορη επιτυχία»
Σύμφωνα με τον κ. Τσικα, ο Αμερικανός πρόεδρος βρίσκεται μπροστά σε ένα πολιτικό αδιέξοδο στην εξωτερική πολιτική. Παρά τις ηχηρές προεκλογικές εξαγγελίες του, δεν έχει καταφέρει να σημειώσει χειροπιαστές νίκες. Η Αλάσκα είναι για εκείνον μια ευκαιρία να παρουσιάσει στο εσωτερικό μια «γρήγορη επιτυχία» – ανεξάρτητα από την ουσία της.
«Ακόμα και μια περιορισμένη αεροπορική εκεχειρία, όπως η αποφυγή πλήγματος σε κατοικημένες περιοχές ή ενεργειακές υποδομές, θα μπορούσε να παρουσιαστεί ως απόδειξη ότι είναι ειρηνοποιός και δεινός διαπραγματευτής», εξηγεί ο κ. Τσίκας. Ωστόσο, αυτό το κίνητρο είναι και το αδύνατο σημείο του Τραμπ, καθώς ο Πούτιν γνωρίζει καλά την ανάγκη του αντιπάλου του για άμεσο επικοινωνιακό αποτέλεσμα και μπορεί να ζητήσει υπέρογκα ανταλλάγματα.
Πούτιν: Επιστροφή στο διεθνές προσκήνιο
Για τον Ρώσο πρόεδρο, η ίδια η συνάντηση αποτελεί ήδη νίκη. Βρίσκεται σε διεθνή απομόνωση, με ένταλμα σύλληψης από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο και περιορισμένη δυνατότητα μετακίνησης. Η τετ-α-τετ συνάντηση με τον Αμερικανό πρόεδρο, σε αμερικανικό έδαφος, τον αποκαθιστά στα μάτια της διεθνούς κοινότητας ως ισότιμο συνομιλητή.
«Αυτό είναι κάτι που επεδίωκε και παλαιότερα, αλλά δεν του το παραχώρησε ποτέ ο Μπάιντεν – αντίθετα, ο Τραμπ του το δίνει», σημειώνει ο κ. Τσίκας. Και πέρα από το επικοινωνιακό κέρδος, ο Πούτιν συνεχίζει σταθερά προς τους στρατηγικούς του στόχους: την ανασύσταση της ρωσικής επιρροής σε περιοχές της πρώην αυτοκρατορίας και την περιθωριοποίηση των γειτονικών χωρών που βρίσκονται εκτός ελέγχου του.
Η απουσία της Ουκρανίας και της Ευρώπης
Η μη συμμετοχή του Κιέβου στη συνάντηση είναι, κατά τον κ. Τσικα, κρίσιμη. «Δεν είμαστε στην εποχή που οι μεγάλες δυνάμεις αποφάσιζαν για την τύχη μικρότερων χωρών χωρίς τη συμμετοχή τους», τονίζει.
Η απουσία αυτή εγείρει δύο προβλήματα:
Θεσμικό: Εάν αποφασιστεί κάτι για την Ουκρανία χωρίς τη συγκατάθεσή της, υπονομεύεται η αρχή της εδαφικής ακεραιότητας και το σύνολο των διεθνών κανόνων που διαμορφώθηκαν μεταπολεμικά.
Πρακτικό: Καμία συμφωνία δεν μπορεί να εφαρμοστεί χωρίς την Ουκρανία, είτε αφορά εδαφικές διευθετήσεις είτε άλλες παραμέτρους.
Η Ευρώπη, επίσης απούσα από το τραπέζι, θα κληθεί αργότερα να εγγυηθεί οποιαδήποτε λύση, πιθανώς με στρατιωτική παρουσία ή αποστολές παρατηρητών, και σίγουρα να αναλάβει το βάρος της ανοικοδόμησης της Ουκρανίας.
Σενάριο ανταλλαγής εδαφών: Ο «ψευδεπίγραφος» όρος
Η φημολογούμενη «ανταλλαγή εδαφών» δεν είναι τίποτε άλλο παρά νομιμοποίηση ρωσικού ελέγχου σε ουκρανικά εδάφη, επισημαίνει ο κ. Τσίκας. Δεν υπάρχει καμία συμμετρική ανταλλαγή· πρόκειται για «ουκρανικά με ουκρανικά».
Σύμφωνα με τη Μόσχα, ο Πούτιν διεκδικεί τις επαρχίες Ντονέσκ, Λουχάνσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα, πέρα από την ήδη κατεχόμενη Κριμαία. Ακόμα και σήμερα, μεγάλα τμήματα αυτών των περιοχών δεν ελέγχονται από τον ρωσικό στρατό – και όμως η Μόσχα απαιτεί την αποχώρηση των ουκρανικών δυνάμεων. Για τον κ. Τσικα, η απαίτηση αυτή είναι παράλογη και πρακτικά ανεφάρμοστη.
Γιατί δεν αναμένεται οριστική συμφωνία
Παρά την επικοινωνιακή διάσταση, ο διεθνολόγος εκτιμά ότι η επίτευξη πλήρους συμφωνίας είναι σχεδόν αδύνατη. Ο Πούτιν, αισθανόμενος ότι κερδίζει στο πεδίο, δεν έχει λόγο να τερματίσει τις επιχειρήσεις πριν τον χειμώνα. Το καλύτερο που μπορεί να προκύψει είναι περιορισμένα μέτρα, όπως μια μερική εκεχειρία σε συγκεκριμένες ζώνες.
Ο ρόλος των ΗΠΑ
Η πιθανότητα ο Τραμπ να μειώσει τη στρατιωτική και οικονομική βοήθεια προς την Ουκρανία είναι υπαρκτή, αλλά θα συναντήσει έντονη αντίσταση τόσο από τους Δημοκρατικούς όσο και από μερίδα των Ρεπουμπλικανών. Μια απότομη αποχώρηση θα είχε βαρύ πολιτικό κόστος για τον ίδιο.
Ο κ. Τσίκας, πάντως, επισημαίνει ότι ανεξαρτήτως Ουκρανίας, οι ΗΠΑ σταδιακά αποδεσμεύονται από την ευρωπαϊκή ασφάλεια για να επικεντρωθούν στον Ινδο-Ειρηνικό, ανοίγοντας τη συζήτηση για μια πιο αυτόνομη ευρωπαϊκή αμυντική αρχιτεκτονική.
Μήνυμα προς την Κίνα
Στρατηγικά, ο Τραμπ φαίνεται να επιδιώκει μια σχετική «ουδετεροποίηση» της Ρωσίας για να την απομακρύνει από το Πεκίνο, πιθανόν με αντάλλαγμα ενεργειακές ή εμπορικές συμφωνίες. Ωστόσο, ο κ. Τσίκας προειδοποιεί ότι οι δεσμοί Μόσχας – Πεκίνου είναι βαθιοί και δύσκολα θα σπάσουν. Στο μεταξύ, η Κίνα ωφελείται από την παρατεταμένη σύγκρουση, αγοράζοντας φθηνή ρωσική ενέργεια και ενισχύοντας τη θέση της ως δεύτερη δύναμη στον κόσμο.
