Η συνάντηση χαρακτηρίστηκε από την αποστολή των Ηνωμένων Εθνών ως «εγκάρδια» και κατέληξε σε συμφωνία για νέα κοινή συνάντηση στις αρχές Δεκεμβρίου, παρουσία της Προσωπικής Απεσταλμένης του ΓΓ των ΗΕ. Μαρίας Άνχελα Ολγκίν.
Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης, στις δηλώσεις του μετά τη συνάντηση, υπογράμμισε πως ο στόχος παραμένει «η επανέναρξη των συνομιλιών από εκεί που είχαν παραμείνει στο Κραν Μοντανά». Τόνισε επίσης ότι έλαβε την πρόσκληση για νέα συνάντηση, την οποία αποδέχθηκε, και πως βρίσκεται σε συνεννόηση με την κ. Ολγκίν ενόψει της επίσκεψής της στην Αθήνα και την Άγκυρα, αλλά και της καθόδου του Γιοχάνες Χαν στην Κύπρο για το ζήτημα της πλήρους συμμετοχής της ΕΕ στις προσπάθειες επίλυσης.
ΣΧΕΤΙΚΟ ΑΡΘΡΟ: ΠτΔ: Για τέσσερα θετικά σημεία στην πρώτη συνάντηση μίλησε με Έρχιουρμαν
Παρά το θετικό κλίμα, το περιεχόμενο της τουρκοκυπριακής ατζέντας των δέκα σημείων, δημιουργεί εύλογους προβληματισμούς. Η εικόνα του Έρχιουρμάν ως «μετριοπαθούς» σε σχέση με τον προκάτοχό του, Ερσίν Τατάρ, δεν επιβεβαιώνεται από τις θέσεις που έθεσε στο τραπέζι. Αντιθέτως, σε αρκετά σημεία παραπέμπουν σε μια εκδοχή της γνωστής πολιτικής γραμμής Άγκυρας–Τατάρ: Θεσμική αναβάθμιση του κατοχικού καθεστώτος, αναγνώριση χωριστών δομών και κανονικοποίηση παράνομων πράξεων.
Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα, είναι η πρότασή του να μην προχωρούν συλλήψεις σε περιπτώσεις που αφορούν τον σφετερισμό ελληνοκυπριακών περιουσιών στα κατεχόμενα. Η θέση αυτή υποσκάπτει τον πυρήνα της διεθνούς νομιμότητας.
Ακόμη πιο προβληματική, είναι η εισήγηση για δημιουργία καναλιού επικοινωνίας μεταξύ «τ/κ και ε/κ δυνάμεων ασφαλείας».
Η συζήτηση για τα προβλήματα στα οδοφράγματα και τις δυσκολίες μεικτών γάμων μπορεί να παρουσιάζεται ως "ανθρωποκεντρική", αλλά λειτουργεί ως περιτύλιγμα μιας βαθύτερης στρατηγικής: Της σταδιακής διεκδίκησης αναγνώρισης των θεσμών του κατοχικού καθεστώτος.
Παρά ταύτα, υπήρξαν και θέσεις πιο «τεχνικού» χαρακτήρα, όπως η επαναλειτουργία της επιτροπής εναρμόνισης με το κεκτημένο και η συμμετοχή παιδιών κάτω των 14 ετών σε φιλικούς αγώνες, οι οποίες όμως δεν αλλάζουν την ουσία του πολιτικού πλαισίου που ο ίδιος επιχείρησε να θέσει.
ΣΧΕΤΙΚΟ ΑΡΘΡΟ: Ντουζαρίκ για συνάντηση ΠτΔ – Ερχιουμάν – Ετοιμότητα για διευρυμένη σύσκεψη υπό τον Γενικό Γραμματέα των ΗΕ
Οι αντιδράσεις των κομμάτων
Η συνάντηση προκάλεσε δημόσια τοποθέτηση όλων των πολιτικών δυνάμεων, με ξεκάθαρες διαφορές προσέγγισης.
Ο ΔΗΣΥ, εξέφρασε ικανοποίηση για το θετικό κλίμα και επισήμανε ότι «προέχει μέσα από ουσιαστικό προπαρασκευαστικό διάλογο μεταξύ των πλευρών και της κ. Ολγκίν, να βρεθεί κοινό έδαφος που θα οδηγήσει σε προϋποθέσεις επανέναρξης των συνομιλιών για το Κυπριακό». Πρόσθεσε ότι ο στόχος είναι η επιστροφή στη διαπραγμάτευση «για τερματισμό της κατοχής και επανένωση της πατρίδας μας».
Αναφορικά με τις δέκα προτάσεις Έρχιουρμάν, ο ΔΗΣΥ κράτησε αποστάσεις, λέγοντας πως προέχει η επανέναρξη της διαδικασίας και όχι η δημόσια αντιπαράθεση επί επιμέρους ζητημάτων μέχρι τη σύγκληση της επόμενης συνάντησης τον Δεκέμβριο, παρουσία Ολγκίν.
Το ΑΚΕΛ ανέφερε ότι από τις δηλώσεις του Προέδρου επιβεβαιώνεται πως συζητήθηκαν θέματα χαμηλής πολιτικής, αλλά εστιάζει στο ότι «το ζητούμενο είναι η επανέναρξη των συνομιλιών από το σημείο που διακόπηκαν στο Κραν Μοντανά», κάτι που θεωρεί θετική διατύπωση από μέρους του Προέδρου. Το κόμμα ζητά τη σύγκληση του Εθνικού Συμβουλίου για ενημέρωση και συζήτηση επί των τελευταίων εξελίξεων.
Η ΕΔΕΚ, με ιδιαίτερα αυστηρό τόνο, επισημαίνει ότι οι δέκα προτάσεις Έρχιουρμάν, αποτελούν «διεκδικήσεις που εδραιώνουν τις δύο κρατικές οντότητες». Επισήμανε, ότι ζητά εφ’ όλης της ύλης συνάντηση με «εξίσωση» των δύο πλευρών, ενώ χαρακτήρισε τις προτάσεις για τον τρόπο εισόδου στα οδοφράγματα, ως «αναγνώριση του παράνομου κατοχικού καθεστώτος». Η ΕΔΕΚ κατήγγειλε επίσης το ζήτημα της ΠΟΠ παραγωγής χαλουμιού ως «τεχνική αναγνώριση» της κατοχικής οντότητας και ζήτησε εκ νέου σύγκληση Εθνικού Συμβουλίου για καθορισμό τακτικής.
Το εύρος των τοποθετήσεων δείχνει μια βαθιά πολιτική ανομοιογένεια στο εσωτερικό μέτωπο, την ώρα που η τ/κ πλευρά προσέρχεται με ένα συγκροτημένο-προβληματικό-πλαίσιο δέκα σημείων.
Το κρίσιμο έλλειμμα: οι περίφημες συγκλίσεις
Η επανέναρξη των διαπραγματεύσεων δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς καθαρές θέσεις στο εσωτερικό. Όταν ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης επαναφέρει ως βάση την επιστροφή στο Κραν Μοντανά και τις υπάρχουσες συγκλίσεις, τότε είναι αναπόφευκτο το εξής ερώτημα: Συμφωνούν όλα τα κόμματα ότι αυτές οι συγκλίσεις πρέπει να αποτελέσουν τη βάση;
Η αλήθεια είναι ότι εδώ και χρόνια το πολιτικό σύστημα αποφεύγει μια ουσιαστική, δημόσια και συλλογική συζήτηση για το τι ακριβώς εμπεριέχουν οι συμφωνημένες συγκλίσεις και αν όλες οι πολιτικές δυνάμεις τις αποδέχονται. Η ασάφεια αυτή λειτουργεί ως τροχοπέδη: Άλλο πράγμα να επικαλείσαι το Κραν Μοντανά συνθηματικά και άλλο να δεσμεύεσαι στις λεπτομέρειες ενός πλαισίου, το οποίο ουδέποτε συζητήθηκε ολοκληρωμένα σε θεσμικό επίπεδο εντός της χώρας.
Πριν από οποιαδήποτε νέα διαπραγμάτευση, είναι αναγκαίο να συγκληθεί το Εθνικό Συμβούλιο αποκλειστικά για τις συγκλίσεις. Να κατατεθούν γραπτώς, να παρουσιαστούν αναλυτικά, να εξεταστούν με νηφαλιότητα και κυρίως, να ξεκαθαρίσουν όλες οι πολιτικές δυνάμεις, εάν συμφωνούν ή όχι με αυτές.
Χωρίς αυτή τη θεμελιώδη συζήτηση, η ε/κ πλευρά κινδυνεύει να επανέλθει σε συνομιλίες με ένα εσωτερικό τοπίο θολό, αντιφατικό και αποδυναμωμένο. Και τότε, όσο «εγκάρδιο» κι αν είναι το κλίμα στα τραπέζια των Ηνωμένων Εθνών, το σκληρό πολιτικό έδαφος, θα παραμένει σαθρό.
