Πολλά λέγονται και ακούγονται γύρω από το όνομα της γλουτένης το τελευταίο διάστημα. Πράγματα τα οποία, θεωρώ σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε, να γνωρίσουμε αλλά και να μάθουμε.
Η γλουτένη είναι μια πρωτεΐνη η οποία περιέχεται σε δημητριακά όπως το σιτάρι, το κριθάρι, η σίκαλη και αποτελείται από δυο επιμέρους πρωτεΐνες τη γλιαδίνη και την γλουτελίνη. Είναι το συστατικό αυτό των δημητριακών, το οποίο προσφέρει την ελαστικότητα στις ζύμες που φτιάχνονται από τα άλευρα τους.
Χρησιμοποιείται επίσης σε πολλά τρόφιμα ως πυκνωτικό και συνδετικό μέσο, ως ενισχυτικό γεύσης και σαν συμπλήρωμα πρωτεΐνης. Η Διατροφή Ελεύθερη Γλουτένης (ΔΕΓ), χαρακτηρίζεται από πλήρη αποκλεισμό του σιταριού, του κριθαριού, της σίκαλης καθώς και προϊόντων που περιέχουν ή παράγονται από αυτά τα δημητριακά όπως ψωμί, αρτοπαρασκευάσματα , κέικ, δημητριακά προγεύματος, μπισκότα, ζυμαρικά, κ.α.
Ο αποκλεισμός της βρώμης είναι υπό αμφισβήτηση αφού κάποιες ποσότητες σύμφωνα με έρευνες μπορούν να συμπεριληφθούν στη ΔΕΓ εάν αυτό είναι ανεκτό από τον οργανισμό του ατόμου. Κρυφές πηγές γλουτένης που συναντούμε συχνά στην καθημερινότητα μας είναι επίσης τρόφιμα όπως οι διάφοροι κύβοι ζωμών κρέατος ή λαχανικών, τα επιδόρπια γιαουρτιού, τα αλλαντικά καθώς και καφέδες ή άλλα ροφήματα τα οποία συμπεριλαμβάνουν διάφορα σιρόπια γεύσεων.
Η ΔΕΓ απευθύνεται σε άτομα τα οποία έχουν αναπτύξει δυσανεξία (μη ανοχή) στη γλουτένη, την επονομαζόμενη Κοιλιοκάκη. Πρόκειται για κληρονομική πάθηση η οποία προκαλείται από το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού, γι’ αυτό θεωρείται αυτοάνοσο νόσημα. Η εκδήλωση της κοιλιοκάκης προϋποθέτει σχετική γενετική προδιάθεση του ατόμου και κατανάλωση τροφών με γλουτένη.
Η επίπτωση της νόσου της κοιλιοκάκης κυμαίνεται στο 0,5-1,6 % του γενικού πληθυσμού της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής. Πιο ψηλά ποσοστά αναφέρονται σε πρώτου βαθμού συγγενείς ασθενών με κοιλιοκάκη και ασθενείς με άλλα αυτοάνοσα νοσήματα (π.χ. διαβήτης τύπου 1). Ακόμη και όταν αυτοί οι δύο παράγοντες συνυπάρχουν, είναι πιθανό η κοιλιοκάκη να μην εκδηλωθεί παρά μόνο όταν «πυροδοτηθεί» σε κάποιες περιπτώσεις από ιογενείς ασθένειες ή άλλες αιτίες.
Συνήθως η κοιλιοκάκη εκδηλώνεται στα βρέφη μόλις εισαχθούν δημητριακά στη διατροφή τους, σε ηλικία 6 μηνών περίπου, αλλά και σε ενήλικες που μπορεί να ζουν χωρίς συμπτώματα για πολλά χρόνια και να νοσήσουν πολύ αργότερα.
Στα άτομα με γενετική προδιάθεση, η παραγωγή αντιγλιαδινικών αντισωμάτων μετά την κατανάλωση τροφών που περιέχουν γλουτένη προκαλεί λείανση ή αδρανοποίηση των λάχνων του λεπτού εντέρου που είναι υπεύθυνες για την απορρόφηση θρεπτικών συστατικών, βιταμινών και ιχνοστοιχείων από τον οργανισμό.
Οι πιο συχνές διατροφικές ελλείψεις αφορούν θρεπτικά συστατικά όπως ο σίδηρος, το ασβέστιο, o ψευδάργυρος, η Βιταμίνη D, η Βιταμίνη Β12 και το φυλλικό οξύ. Οι εκδηλώσεις αφορούν κυρίως γαστρεντερικές διαταραχές μπορεί να διαφέρουν όμως κατά πολύ, ανάλογα με την ηλικία και οι συνέπειες είναι αρκετές στην ανάπτυξη και συντήρηση του οργανισμού.
Η μόνη θεραπεία της κοιλιοκάκης είναι η αυστηρή κατανάλωση διατροφής χωρίς γλουτένη εφόρου ζωής. Το ίδιο ισχύει για άτομα τα οποία αντιμετωπίζουν την λεγόμενη ευαισθησία στη γλουτένη ή άτομα με αλλεργία στο σιτάρι.
Η ευαισθησία στη γλουτένη είναι μια τροφική ευαισθησία που προκαλεί μια ανοσολογική αντίδραση στη γλουτένη και τα προϊόντα της, σε αντίθεση με την κοιλιοκάκη η οποία είναι ανοσολογικού τύπου νόσος.
Η διάγνωση της νόσου γίνεται κλινικώς με τη λήψη του ιστορικού και τον αποκλεισμό της κοιλιοκάκης και της αλλεργίας στο σιτάρι. Ακόμα η ΔΕΓ μπορεί να είναι ευεργετική για άτομα με άλλες χρόνιες αυτοάνοσες ασθένειες όπως η ψωρίαση, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, και διαβήτης τύπου 1. Η ΔΕΓ επίσης, αποτελεί μέρος της προτεινόμενης δίαιτας FODMAP η οποία αφορά άτομα τα οποία έχουν δυσανεξία σε κάποιους τύπους υδατανθράκων (Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides and Polyols).
Η διατροφή αυτή, έχει ως σκοπό την ανακούφιση από τα έντονα συμπτώματα που παρατηρούνται, σε άτομα τα οποία αντιμετωπίζουν το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου γνωστό ως κολίτιδα.
Γίνεται περιορισμός της κατανάλωσης τροφίμων που περιέχουν τις προαναφερθείσες κατηγορίες υδατανθράκων και συγκεκριμένα τις λεγόμενες φρουκτάνες οι οποίες περιλαμβάνονται κατά κύριο λόγο στο σιτάρι. Τα τελευταία χρόνια, πολλοί αναφέρονται στην γλουτένη, παρομοιάζοντας την σαν την ουσία δηλητήριο για τον οργανισμό, από την οποία εάν απέχουμε, τότε θα καταφέρουμε να πετύχουμε και την πολυπόθητη μόνιμη απώλεια βάρους. Ωστόσο, δεν υπάρχουν δημοσιευμένα έγκυρα δεδομένα που να υποστηρίζουν αυτή τη θέση.
Αν αναλογιστούμε βέβαια τα συμφέροντα της βιομηχανίας από την αύξηση στις πωλήσεις των προϊόντων χωρίς γλουτένη τότε μπορεί εύκολα να καταλάβουμε και το λόγο που γίνεται όλη αυτή η συζήτηση. Η ΔΧΓ μπορεί να θεωρηθεί μια ισορροπημένη διατροφή νοουμένου ότι ενισχύεται σε φυτικές ίνες με την χρήση προϊόντων ολικής αλέσεως.
Τα περισσότερα από τα προϊόντα χωρίς γλουτένη που κυκλοφορούν στην αγορά, τυγχάνουν υψηλής επεξεργασίας και ενισχύονται σε λίπος και ζάχαρη. Ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι για να βελτιωθεί η γεύση τους, αφού συνήθως εκτός από γλουτένη, δεν περιέχουν ούτε γάλα, ούτε αυγό, ούτος ώστε να μπορούν να απευθύνονται ταυτόχρονα και σε άλλες ομάδες ατόμων .
Άρα η υπερκατανάλωση τους έχει αντίθετα αποτελέσματα ειδικά σε άτομα τα οποία χρήζουν αυτής της διατροφής και που είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Σε γενικές γραμμές όμως, όταν κάποιος αρχίσει να αποφεύγει ή να περιορίζει την κατανάλωση προϊόντων με γλουτένη, η οποία συνήθως βρίσκεται σε τρόφιμα όπως αναφέραμε και προηγουμένως που είναι πλούσια σε θερμίδες, τότε στην ουσία περιορίζει κατά πολύ την συνολική του ενεργειακή πρόσληψη.
Επομένως η ενδεχόμενη μείωση του σωματικού βάρους δεν είναι αποτέλεσμα του περιορισμού του συγκεκριμένου είδους τροφίμων αλλά του περιορισμού της ποσότητας των τροφίμων που καταναλώνει. Καταλήγουμε λοιπόν στο συμπέρασμα πως, για να αποκτήσει και να διατηρήσει κάποιος ένα καλό και υγιές βάρος θα πρέπει να υιοθετήσει καλύτερες διατροφικές συνήθειες και να περιορίσει κατά κύριο λόγο τις ποσότητες φαγητού που καταναλώνει.
Επ’ ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Κοιλιοκάκης 16 Μαΐου 2016
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος Υποψήφια Κλινική Διαιτολόγος
99585790
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ:
• Βρήκαν κρυμμένο 25χρονο σε υποστατικό που μπήκε για να το κλέψει - Τον πρόδωσε ο συναγερμός
• Αντίστροφη μέτρηση για το e-kalathi: Πότε θα λειτουργήσει σε δοκιμαστική μορφή
Αίολη η αισιοδοξία για τη «διπλωματία του καφέ» -«Ναρκοθετεί» τα «ήρεμα νερά» η Άγκυρα
Ενώ η Λευκωσία αναμένει στο ακουστικό για τα επόμενα βήματα στο κυπριακό και για τη σύγκληση της πενταμερούς συνάντησης, ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, καταρρίπτει όλα όσα προσπαθεί η Αθήνα να παρουσιάσει το τελευταίο διάστημα μέσω του Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών, Γιώργου Γεραπετρίτη περί ήρεμων νερών στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, οι οποίες περνούν μέσα από το κυπριακό.
Ακολουθήστε το Tothemaonline.com στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
