«Χαστούκι» για τη Διεύθυνση των Κεντρικών Φυλακών, καθώς και για την Κυπριακή Δημοκρατία ευρύτερα, η οποία κατά την κρίση του Δικαστηρίου, «απέτυχε να οργανώσει το σωφρονιστικό της σύστημα (ακόμα και σε χώρο εκτός των Κεντρικών Φυλακών) με τρόπο ώστε να διασφαλίζει για τον Αποβιώσαντα τον σεβασμό της ανθρώπινης του αξιοπρέπειας σε ό,τι αφορά τις συνθήκες κράτησης του», αποτελεί η χθεσινή (31/5) απόφαση για τον πρώην Υπουργό Άμυνας, Κώστα Παπακώστα.
Όπως αναφέρει, μεταξύ άλλων, στην 96σελιδη απόφασή του το Δικαστήριο, «με βάση, λοιπόν, τα γεγονότα που τέθηκαν ενώπιον του Δικαστηρίου, κρίνεται πως η παράλειψη της Διεύθυνσης των Κεντρικών Φυλακών να παραχωρήσει στον Αποβιώσαντα, ανεξάρτητα από τα όποια προβλήματα υγείας αντιμετώπιζε, το δικαίωμα αυλισμού από την 9.7.2013 – 27.4.2015 (με την εξαίρεση των χρονικών περιόδων που αυτός νοσηλευόταν στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας) αποτελεί ωπη μεταχείριση και παραβίαση του δικαιώματος του ως τούτο προστατεύεται από το άρθρο 3 της ΕΣΔΑ και το άρθρο 8 του Συντάγματος».
Το Δικαστήριο αφού παραθέτει τα γεγονότα, όπως αυτά παρουσιάστηκαν ενώπιον του, καθώς και τα κύρια σημεία των όσων οι μάρτυρες κατηγορίας και υπεράσπισης κατέθεσαν, υπογραμμίζει πως «η θέση της Μ.Υ. 2 επί τω ότι ο αυλισμός του Αποβιώσαντα δεν επιτράπηκε για λόγους που αφορούσαν την υγεία και την ασφάλεια του γίνεται αποδεκτή», σημειώνοντας, ωστόσο, ότι «ως προς τους επικαλούμενους λόγους υγείας, περιορίζομαι να σημειώσω πως από καμία ιατρική έκθεση ή έκθεση Ιατροσυμβουλίου προκύπτει οτιδήποτε που να απαγόρευε στον Αποβιώσαντα να βγαίνει έξω στο φυσικό περιβάλλον ή ακόμα και να περπατά. Το γεγονός ότι το Ιατροσυμβούλιο προέβηκε σε σύσταση για αυλισμό τον Απρίλιο του 2015, δεν υποδηλώνει ότι κατά το προηγούμενο διάστημα αυτό δεν επιτρεπόταν για ιατρικούς λόγους».
Ήθελαν να τον μεταφέρουν στην Ανοικτή Φυλακή
Περαιτέρω το Δικαστήριο υποδεικνύει ότι «αξιοσημείωτο δε είναι ότι ο Δρ. Όξινος από τον Νοέμβριο του 2014 είχε προβεί σε σχετική σύσταση και αν και η Διεύθυνση των Φυλακών ενημερώθηκε περί τούτου με επιστολή του κ. Ευσταθίου 7.11.2014, με επιστολή της δύο μήνες αργότερα η Αναπληρώτρια Διευθύντρια του Τμήματος Φυλακών, επικαλέστηκε μόνο λόγους ασφαλείας και όχι υγείας. Πρότεινε, μάλιστα, τη μεταφορά του Αποβιώσαντα στις φυλακές για σκοπούς αυλισμού, εισήγηση που δεν κρίθηκε κατάλληλη από το Ιατροσυμβούλιο», διερωτόμενο: «Εάν, λοιπόν, υπήρχαν λόγοι υγείας γιατί δεν έγινε αναφορά και σε αυτούς; Και πως οι λόγοι αυτοί θα εξέλειπαν εάν ο αυλισμός γινόταν στο χώρο των φυλακών;».
Φοβόντουσαν αντιδράσεις συγγενών θυμάτων του Μαρί, αλλά…
Επιπρόσθετα, το Δικαστήριο, σύμφωνα με την απόφαση, δεν πείστηκε «αναφορικά με την ύπαρξη ζητημάτων ασφαλείας στο πλαίσιο αυτό. Προκειμένου να υποστηρίξει τη θέση της επί του προκειμένου, αναφέρθηκε σε διαμαρτυρίες των συγγενών των θυμάτων χωρίς, ωστόσο, να δώσει συγκεκριμένες λεπτομέρειες, ενώ όπως δέχθηκε, ουδέποτε λήφθηκε πληροφορία περί απειλών κατά της ζωής του Αποβιώσαντα, με τρόπο ώστε η θέση της να χαρακτηρίζεται από γενικότητα και ασάφεια».
Άμεσα σχετικό με το υπό κρίση ζήτημα, συνεχίζει το Δικαστήριο, «είναι πως ούτε τα μέλη της οικογένειας του Αποβιώσαντα είχαν ενημερωθεί σε σχέση με την ύπαρξη κινδύνου για τη ζωή του. Από την επιστολή ημερομηνίας 9.1.2015,φαίνεται ότι η μη παραχώρηση του δικαιώματος αυλισμού στο χώρο του Νοσοκομείου οφειλόταν σε διαδικαστικό ζήτημα και δη λόγω των περιορισμένων εξουσιών των δεσμοφυλάκων και τίποτε περισσότερο. Όταν δε υπήρξε πρωτοβουλία και ακολούθως οδηγίες του Υπουργού Δικαιοσύνης ώστε ο Αποβιώσας να συνοδεύεται από μέλος της Αστυνομίας, το δικαίωμα παραχωρήθηκε χωρίς, μάλιστα, η κα Δημητρίου να υποστηρίζει πως εξέλειπαν οι λόγοι που επικαλείτο στο πλαίσιο αυτό. Τα προβλήματα ως προς τη διασφάλιση της ασφαλείας του Αποβιώσαντα λύθηκαν τον Απρίλιο του 2015 με τις ανάλογες οδηγίες ως προς τον χώρο του αυλισμού και την μη επικοινωνία του Αποβιώσαντα με τρίτα πρόσωπα», αναφέρει ακόμη.
Προκύπτει, επομένως, υποδεικνύει το Δικαστήριο, «πως το μόνο που άλλαξε τη δεδομένη στιγμή ήταν η βούληση ώστε το πρόβλημα να επιλυθεί. Ούτε η υγεία του Αποβιώσαντα είχε βελτιωθεί – τουναντίον επιδεινώθηκε στην πορεία του χρόνου - ούτε διαφοροποιήθηκε οτιδήποτε σε σχέση με τις όποιες αντιδράσεις των συγγενών των θυμάτων στο Μαρί. Ούτε δόθηκε οποιαδήποτε ικανοποιητική εξήγηση γιατί το ζήτημα της ασφάλειας με την εμπλοκή της αστυνομίας δεν επιλύθηκε ή δεν μπορούσε να επιλυθεί προηγουμένως».
Τα ευρήματα του Δικαστηρίου
Επομένως, στη βάση της πιο πάνω αξιολόγησης, το Δικαστήριο εξάγει ανάλογα ευρήματα:
«Στη βάση της αξιολόγησης της μαρτυρίας ως ανωτέρω εξάγονται ανάλογα ευρήματα επιπροσθέτως των όσων τυγχάνουν καταγραφής στις σελίδες 2 μέχρι 22 πιο πάνω. Ειδικότερα και χωρίς περιορισμό, αποτελεί εύρημα του Δικαστηρίου ότι η κατάσταση της υγείας του Αποβιώσαντα (με εξαίρεση τυχόν περιόδων που νοσηλευόταν στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας) δεν ήταν τέτοια ώστε να μην επιτρεπόταν σε αυτόν να βγαίνει έξω στο φυσικό περιβάλλον και/ή να περπατά.
Αποτελεί, επίσης εύρημα του Δικαστηρίου ότι η κατάσταση της υγείας του Αποβιώσαντα ήταν μεν βεβαρημένη, πλην όμως, η νοσηλεία του επί μονίμου βάσεως στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας δεν θα ήταν αναγκαία εάν αυτός δεν εξέτιε ποινή φυλάκισης.
Περαιτέρω, αν και η σύσταση του Δρος Όξινου ήταν όπως παραχωρηθεί στον Αποβιώσαντα η δυνατότητα να περπατά στον περίβολο του νοσοκομείου δύο φορές την ημέρα, ήτοι 1 ώρα το πρωί και 1 ώρα το απόγευμα, σύμφωνα με τους Μ.Ε.4 και Μ.Ε.5, στο πλαίσιο των δικών τους ειδικοτήτων, μια ώρα ήταν αρκετή, χωρίς, φυσικά, η σχετική θέση τους να καλύπτει και τη σχετική ανάγκη, από ψυχολογικής άποψης, για την οποία μόνο ο Δρ. Όξινος μπορεί να εκφράσει γνώμη. Αποτελεί, επίσης εύρημα του Δικαστηρίου ότι ο μακροχρόνιος περιορισμός του Αποβιώσαντα στο δωμάτιο, αν και του δινόταν η ευκαιρία να περπατά στο θάλαμο του νοσοκομείου, προκάλεσε επιδείνωση της κατάστασης της υγείας του, χωρίς, όμως να προσδιοριστεί ο βαθμός και έκταση της επιδείνωσης συνεπεία τούτου, εφόσον στην επιδείνωση συνέτειναν και άλλοι παράγοντες».
Το Δικαστήριο αφού αναφέρεται σε συγκεκριμένες αποφάσεις και κανόνες που εφαρμόζονται σε σωφρονιστικά ιδρύματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τονίζει πως «(…) γίνεται ειδική αναφορά στο δικαίωμα των κρατουμένων για άσκηση σε εξωτερικούς χώρους και υπογραμμίζεται ως βασική προϋπόθεση για την ευημερία των κρατουμένων, η παραχώρηση σε αυτούς, χωρίς εξαίρεση, δικαιώματος για μία τουλάχιστον ώρα άσκησης στην ύπαιθρο κάθε μέρα».
«Στην προκειμένη περίπτωση, ο Αποβιώσας από την καταδίκη του στις 9.7.2013 μέχρι τον θάνατο του νοσηλευόταν στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας, έγκλειστος σε ένα δωμάτιο. Για την περίοδο 9.7.2013 μέχρι και τον Απρίλιο του 2015 δεν του παρεχόταν η δυνατότητα να αυλίζεται σε εξωτερικό χώρο», εξηγεί το Δικαστήριο.
Περαιτέρω, από τα γεγονότα που τέθηκαν ενώπιον του Δικαστηρίου από τις δυο πλευρές προκύπτει πως από τον Νοέμβριο του 2014 ο Δρ Όξινος διαπίστωσε πως ο μακροχρόνιος περιορισμός του Αποβιώσαντα στο δωμάτιο του νοσοκομείου επηρέαζε αρνητικά τη ψυχική του υγεία, με αντίκτυπο στα υπόλοιπα προβλήματα που αντιμετώπιζε. Μάλιστα, συμπληρώνει το Δικαστήριο, εισηγήθηκε όπως του δοθεί η δυνατότητα να περπατά στον περίβολο του Νοσοκομείου δυο φορές την ημέρα, μια ώρα το πρωί και μια ώρα το απόγευμα.
Στην Έκθεση του ημερομηνίας 2.4.2015, το Ιατροσυμβούλιο υπέδειξε πως η εισήγηση της Διεύθυνσης των Φυλακών για μεταφορά του Αποβιώσαντα προς και από τις Κεντρικές Φυλακές είναι επικίνδυνη για την υγεία του και εισηγήθηκε όπως αυτός μετακινείται εκτός του χώρου του δωματίου του, στον περίβολο της νότιας πλευράς του νοσοκομείου μέχρι την εκκλησία, δύο φορές την ημέρα, 1 ώρα πρωί – απόγευμα, υποδεικνύοντας πως ο μακροχρόνιος περιορισμός του στο δωμάτιο συνέβαλε στην πρόσφατη επιδείνωση της καρδιακής λειτουργίας του.
Εν τέλει, δόθηκε στον Αποβιώσαντα το δικαίωμα αυτό στις 27.4.2015 για μισή ώρα το πρωί και μισή ώρα το απόγευμα.
«Οι λόγοι που επικαλέστηκε η Δημοκρατία ως προς την μη παραχώρηση του δικαιώματος αυτού σε ενωρίτερο στάδιο δεν μπορούν να δικαιολογήσουν τις ενέργειες της για τους λόγους που έχουν επεξηγηθεί με λεπτομέρεια κατά το στάδιο της αξιολόγησης της μαρτυρίας της Μ.Υ. 2 και δεν κρίνεται σκόπιμο να επαναληφθούν», τονίζει το Δικαστήριο.
Σε σχέση δε με τους επικαλούμενους λόγους υγείας, «κρίνω σκόπιμο να προσθέσω πως ακόμα και εάν για τέτοιους λόγους δεν συνίστατο στον Αποβιώσαντα να περπατά, το δικαίωμα να εξέρχεται του δωματίου του στο φυσικό περιβάλλον θα έπρεπε να του είχε δοθεί. Και τούτο γιατί το δικαίωμα του αυλισμού δεν πρέπει να συγχέεται, ούτε να εξισώνεται, με την άσκηση ή το περπάτημα, υπό την έννοια που επιχειρήθηκε να παρουσιαστεί από την Δημοκρατία έτσι ώστε να δικαιολογηθεί η στάση των αρμοδίων αρχών για λόγους που αφορούσαν την υγεία του Αποβιώσαντα».
Συναφώς σημειώνεται πως «από την πλευρά της Υπεράσπισης δεν επεξηγήθηκε τι είχε αλλάξει τον Απρίλιο του 2015 στο πλαίσιο αυτό, οπότε και επιτράπηκε, τελικώς, στον Αποβιώσαντα, να εξέρχεται σε χώρο εκτός του κτιρίου του νοσοκομείου. Αντιθέτως, όπως έχει ήδη σημειωθεί πιο πάνω, τη δεδομένη στιγμή, η κατάσταση της υγείας του είχε επιδεινωθεί».
Προκύπτει, συνεπώς, πως «η Δημοκρατία όφειλε να παραχωρήσει το δικαίωμα αυτό στον Αποβιώσαντα από την πρώτη μέρα της κράτησης του, με την εξαίρεση των περιόδων όπου νοσηλευόταν στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας. Για δε την περίοδο από τον Νοέμβριο του 2014 μέχρι το θάνατο του, η παραχώρηση αυτού του δικαιώματος επιβαλλόταν για λόγους υγείας».
Δεν δικαιολογούνται οι ενέργειες της Διεύθυνσης των Κεντρικών Φυλακών
Με βάση, λοιπόν, τα γεγονότα που τέθηκαν ενώπιον του Δικαστηρίου, κρίνεται πως «η παράλειψη της Διεύθυνσης των Κεντρικών Φυλακών να παραχωρήσει στον Αποβιώσαντα, ανεξάρτητα από τα όποια προβλήματα υγείας αντιμετώπιζε, το δικαίωμα αυλισμού από την 9.7.2013 – 27.4.2015 (με την εξαίρεση των χρονικών περιόδων που αυτός νοσηλευόταν στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας) αποτελεί ωπη μεταχείριση και παραβίαση του δικαιώματος του ως τούτο προστατεύεται από το άρθρο 3 της ΕΣΔΑ και το άρθρο 8 του Συντάγματος. Οι λόγοι που επικαλέστηκε η Δημοκρατία δεν δικαιολογούν τις ενέργειες της στο πλαίσιο αυτό, ειδικότερα έχοντας υπόψη τα επανειλημμένα αιτήματα του Αποβιώσαντα. Επρόκειτο για ένα αναφαίρετο δικαίωμα του Αποβιώσαντα, υπό την ιδιότητα του ως κρατούμενος, το οποίο δεν του δόθηκε. Το δε γεγονός ότι ο Αποβιώσας είχε τη δυνατότητα να περπατά στον διάδρομο του θαλάμου όπου κρατείτο δεν αλλοιώνει τα δεδομένα».
«Όσον, τώρα, αφορά στο χρόνο του αυλισμού, πρόκειται για ζήτημα αμιγώς σχετιζόμενο με την ορθή θεραπεία του ασθενή – κρατούμενου και κατά συνέπεια θα απασχολήσει το Δικαστήριο στη μετέπειτα ενασχόληση του με το ζήτημα του κατά πόσον, ως ο Ενάγων 1 προβάλλει, δεν παραχωρήθηκε στον Αποβιώσαντα η ορθή θεραπεία, κάτι που σύμφωνα και πάλι με τον Ενάγοντα 1, επίσης συνιστά παραβίαση του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ και του άρθρου 8 του Συντάγματος», επισημαίνει.
«Αποτελεί κρίση μου ότι η στέρηση της ενδεδειγμένης θεραπείας του αυλισμού από τον Αποβιώσαντα για την περίοδο Νοεμβρίου 2014 μέχρι το θάνατό του αποτελεί παραβίαση του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ και του άρθρου 8 του Συντάγματος», τονίζει το Δικαστήριο.
Στο πλαίσιο αυτό, συνεχίζει ο Δικαστής, «κρίνω σκόπιμο να σημειώσω πως δεν διαφεύγει της προσοχής του Δικαστηρίου ότι από τον Απρίλιο του 2015 το δικαίωμα του αυλισμού παραχωρήθηκε στον Αποβιώσαντα, και αυτό, μεταξύ άλλων και ως μέρος της θεραπείας, πλην, όμως, στη βάση των δεδομένων που τέθηκαν ενώπιον του Δικαστηρίου και των αρμοδίων αρχών, (βλ. έκθεση Δρος Όξινου τον Νοέμβρη του 2014), τουλάχιστον για λόγους που αφορούσαν τη ψυχική υγεία του Αποβιώσαντα, θα έπρεπε το δικαίωμα αυτό να του παραχωρηθεί για δυο ώρες την ημέρα, κάτι το οποίο δεν του δόθηκε μέχρι το θάνατό του».
«Η Κυπριακή Δημοκρατία απέτυχε…»
Υπό τις περιστάσεις, λοιπόν, που σημειώνονται πιο πάνω, κρίνεται ότι «η Κυπριακή Δημοκρατία απέτυχε να οργανώσει το σωφρονιστικό της σύστημα (ακόμα και σε χώρο εκτός των Κεντρικών Φυλακών) με τρόπο ώστε να διασφαλίζει για τον Αποβιώσαντα τον σεβασμό της ανθρώπινης του αξιοπρέπειας σε ό,τι αφορά τις συνθήκες κράτησης του».
«Όποιες και να ήταν οι δυσκολίες ή τα διαδικαστικά ζητήματα που ενείχε η παραχώρηση του δικαιώματος αυτού στον Αποβιώσαντα στο χώρο όπου κρατείτο, η Δημοκρατία είχε την υποχρέωση να προβεί σε ανάλογες ρυθμίσεις, αν όχι από την πρώτη στιγμή, εντός εύλογου χρόνου. Η Κυπριακή Δημοκρατία απέτυχε να το πράξει ως περιγράφεται πιο πάνω», υπογραμμίζει το Δικαστήριο
Από δε τη μαρτυρία που τέθηκε ενώπιον του Δικαστηρίου προκύπτει ότι, «ήταν διάχυτη η αντίληψη των αρμοδίων πως οι υποχρεώσεις του κράτους έναντι του Αποβιώσαντα ως κρατούμενου, άρχιζαν και εξαντλούνταν στο ότι αντί να εκτίει την ποινή του τις Κεντρικές Φυλακές, νοσηλευόταν στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας. Τούτο, όμως, δεν ήταν αρκετό».
Στην υπό κρίση περίπτωση, αναφέρει το Δικαστήριο, ο Αποβιώσας ήταν έγκλειστος στο δωμάτιο του νοσοκομείου για την περίοδο 9.7.2013-27.4.2015, χωρίς καθόλου δικαίωμα εξόδου στο φυσικό περιβάλλον. Κατά δε την περίοδο Νοεμβρίου 2014 μέχρι το θάνατό του, ο Αποβιώσας αποστερήθηκε του δικαιώματος του να τύχει της δέουσας ιατρικής φροντίδας, στη βάση των όσων υποδεικνύονται στις σελίδες 78 και 79 πιο πάνω.
«Με τούτα ως δεδομένα και λαμβάνοντας υπόψη την περίοδο κατά την οποία αποστερήθηκε του δικαιώματος αυτού, το ότι από την πλευρά του Αποβιώσαντα γίνονταν αιτήματα προς το σκοπό αυτό προς τα αρμόδια όργανα, καθώς επίσης ότι ως αποτέλεσμα της μη παραχώρησης του δικαιώματος αυτού, η κατάσταση της υγείας του Αποβιώσαντα επιδεινώθηκε, έστω σε απροσδιόριστο βαθμό, και με δεδομένες τις νομικές αρχές και τη νομολογία του ΕΔΑΔ, κρίνω ότι το ποσό των €20,000 είναι δίκαιη και εύλογη αποζημίωση του Αποβιώσαντα», υπογραμμίζει.
«Ως προς την απαίτηση για επιδίκαση τιμωρητικών αποζημιώσεων, κρίνω πως δεν δικαιολογείται η επιδίκαση οποιουδήποτε ποσού. Αν και οι αρμόδιες αρχές δεν ικανοποίησαν εξ’ αρχής το αίτημα του Αποβιώσαντα, δεν διαπιστώνεται από μέρους τους αλαζονική συμπεριφορά η οποία να δικαιολογεί τέτοια αντιμετώπιση», καταλήγει το Δικαστήριο.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ:
• Βέφα Αλεξιάδου: Πέθανε σε ηλικία 91 ετών η αγαπημένη μαγείρισσα
Συνάντηση Κορυφής Κύπρου – Ελλάδας – Ιορδανίας στη Λευκωσία - Αναλυτικά το πρόγραμμα
Η Κυπριακή Δημοκρατία θα φιλοξενήσει στις 27 Νοεμβρίου, την Τριμερή Συνάντηση Κορυφής Κύπρου – Ελλάδας – Ιορδανίας, με τη συμμετοχή του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Νίκου Χριστοδουλίδη, του Βασιλιά της Ιορδανίας Αμπντάλλα Β’ και του Πρωθυπουργού της Ελλάδας κ. Κυριάκου Μητσοτάκη.
Ακολουθήστε το Tothemaonline.com στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
