Πρόταση νόμου για μητρώο δωρεών και εισφορών προς το Κράτος - Τι προνοεί

Στόχος της πρότασης νόμου την οποία κατέθεσε η Βουλευτής Αλεξάνδρα Ατταλίδου, είναι η καθίδρυση πλαισίου θεμελίωσης και εμπέδωσης της διαφάνειας αναφορικά με την παραχώρηση δωρεών και/ή εισφορών, ώστε να αποτρέπεται η δημιουργία συνθηκών που επιτρέπουν ή διευκολύνουν την εκκόλαψη πράξεων διαφθοράς.

Μιλώντας στη συνεδρία, ο Πρόεδρος της Επιτροπής Δημήτρης Δημητρίου ανέφερε ότι η Επιτροπή θα αποστείλει επιστολή στο Υπουργείο Οικονομικών με την οποία θα ζητεί στοιχεία για όλες τις δωρεές (χρήματα και προϊόντα) που δόθηκαν το 2024 και το 2025 αλλά και για τις δωρεές που απορρίφθηκαν.

Κατά τη συνεδρία, η Επιτροπή αποφάσισε όπως η κ. Ατταλίδου τροποποιήσει την πρόταση της στη βάση και των όσων ακούστηκαν και των υπομνημάτων που κατατέθηκαν στην Επιτροπή, η οποία θα συζητήσει το θέμα στο αμέσως επόμενο διάστημα.

Εξηγώντας την πρόταση της, η κ. Ατταλίδου είπε ότι σκοπός του νόμου που προτείνεται είναι η ρύθμιση της παροχής δωρεών και/ή εισφορών, έτσι ώστε κρατικές αρχές ή ιδιωτικοί οργανισμοί που λαμβάνουν δωρεές και/ή εισφορές να τηρούν μητρώο με τα στοιχεία του παρόχου της δωρεάς και/ή εισφοράς, το ύψος της και τον σκοπό της, καθώς και να δημοσιεύουν τα εν λόγω στοιχεία, τηρουμένων των διατάξεων του Γενικού Κανονισμού για την Προστασία Δεδομένων, στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας και στην επίσημη ιστοσελίδα τους, ενώ σε περίπτωση δωρεάς και/ή εισφοράς αξίας άνω των €50.000 υποχρεούνται επιπρόσθετα να δημοσιεύουν τα εν λόγω στοιχεία και σε δύο εφημερίδες ευρείας κυκλοφορίας.

Πρόσθεσε ότι προς ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του προτεινόμενου νόμου, σε περίπτωση μη συμμόρφωσης προς τις διατάξεις του, προβλέπεται η δυνατότητα επιβολής διοικητικού προστίμου από τον Υπουργό Οικονομικών, που ορίζεται ως η αρμόδια αρχή.

Ανέφερε επίσης ότι αφορμή για την πρόταση νόμου ήταν η δωρεά που έγινε για τον δημόσιο κήπο Λεμεσού και πρόσθεσε πως η δωρεά έγινε από μη Κύπριο πολίτη, ο οποίος έθεσε όρους που θα γίνει το έργο στον δημόσιο κήπο Λεμεσού.

Υπήρξε μεγάλη αντίδραση και διαδηλώσεις και το θέμα πήγε στο δικαστήριο, ανέφερε και πρόσθεσε ότι επειδή μας έδωσε τα λεφτά «προχωρήσαμε να κάνουμε το έργο χωρίς να λάβουμε υπόψη ότι ο κήπος έχει μια ιστορικότητα και μια ιστορική και αρχιτεκτονική αξία».

«Αποφασίσαμε ότι θα τον μετατρέψουμε σε Disney Land επειδή κάποιος είχε χρήματα», πρόσθεσε.

Επιπλέον, η κ. Ατταλίδου είπε ότι η πρόταση νόμου κατατέθηκε στις 16 Οκτωβρίου, δηλαδή πριν την πρόσφατη έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας για τον Ανεξάρτητο Φορέα Κοινωνικής Στήριξης και πρόσθεσε πως η πρόσφατη έκθεση της Ελεγκτικής για το Ταμείο Προέδρου (Νοέμβριος 2025) αποκάλυψε ότι εταιρείες που διαβουλεύονταν για συμβόλαια €10εκ+ κατέβαλαν ταυτόχρονα εισφορές €695.750, ναυτιλιακές εταιρείες που δεν είχαν ποτέ δώσει εισφορές, κατέβαλαν €200.000-€900.000 την ίδια περίοδο που εκδόθηκε Διάταγμα που τις επηρεάζει φορολογικά, χρηματοπιστωτικές εταιρείες υπό έρευνα εισέφεραν €10.000-€50.000, πρόσωπα ΚΕΠ συνεισέφεραν €685.000 και υπήρξε 500% αύξηση εσόδων του Ταμείου (από €0,5 εκ. σε €2,5 εκ.) το 2023-24.

Ανέφερε ότι το Μητρώο, το οποίο θα τηρείται από την Ελεγκτική Υπηρεσία και θα είναι προσβάσιμο στο κοινό, αποσκοπεί στην πλήρη καταγραφή, δημοσιοποίηση και εποπτεία όλων των εισφορών και δωρεών, ενισχύοντας τη λογοδοσία και την εμπιστοσύνη των πολιτών προς τους θεσμούς.

«Η πρόταση νόμου καθιερώνει ένα σύστημα πλήρους διαφάνειας που προστατεύει τη γνήσια φιλανθρωπία ενώ αποτρέπει τη χρήση δωρεών για επιρροή», πρόσθεσε.

Ανέφερε επίσης ότι η πρόταση προνοεί υποχρεωτική δημοσιοποίηση της δωρεάς, κάθε δωρεά άνω των €5.000 δημοσιοποιείται στην ιστοσελίδα του φορέα, στην Εφημερίδα της Δημοκρατίας, και σε δημόσιο μητρώο που ανανεώνεται κάθε 3 μήνες, δημοσιοποιούνται το όνομα του δωρητή, το ποσό, η ημερομηνία, ο σκοπός, και ο φορέας που δέχθηκε τη δωρεά και «δεν μπορούν να δώσουν δωρεές πρόσωπα με ποινικές καταδίκες για οικονομικά εγκλήματα, φορολογικά χρέη, ή παραβιάσεις δημόσιων συμβάσεων».

Είπε ακόμη ότι δωρεές με ειδικό σκοπό απαιτούν έγκριση Υπουργικού Συμβουλίου. Καμία δωρεά δεν δημιουργεί υποχρέωση του κράτους και προβλέπεται χρηματική ποινή μέχρι το τριπλάσιο της αξίας για μη συμμόρφωση.

«Από την υποχρέωση καταχώρησης εξαιρούνται μόνο μικρές εισφορές προς σχολεία, κοινότητες ή φιλανθρωπικούς σκοπούς που δεν υπερβαίνουν καθορισμένο όριο, καθώς και περιπτώσεις επείγουσας ανάγκης, στις οποίες προβλέπεται εκ των υστέρων καταχώριση», πρόσθεσε.

Μιλώντας στη συνεδρία, ο Γενικός Λογιστής Ανδρέας Αντωνιάδης τάχθηκε υπέρ κάθε πρωτοβουλίας που προωθεί την διαφάνεια και την λογοδοσία στην διαχείριση δημόσιων πόρων.

Ανέφερε ότι το ΓΛ δημοσιοποιεί όλες τις συναλλαγές του κράτους ανά έτος, με βάση νομοθεσία, τόσο τις συναλλαγές για κάθε τμήμα της κυβέρνησης πάνω από 5.000 ευρώ όσο και όλες τις συναλλαγές για δικαιούχων πάνω από έναν εκατομμύριο.

Είπε ακόμη ότι δημοσιοποιούνται και όλες οι χορηγίες και οι δωρεές που δίδει η Κυβέρνηση.

Όσον αφορά τις δωρεές προς τη Δημοκρατία, ο κ. Αντωνιάδης είπε ότι αυτές ρυθμίζονται με το άρθρο 36 του νόμου της λογιστικής και της δημοσιονομικής διαχείρισης και χρηματοοικονομικού ελέγχου λειτουργίας που αναφέρουν ότι για να γίνει μία δωρεά αποδεκτή από την Δημοκρατία που εμπερικλείει όλα τα τμήματα, κυβερνητικούς φορείς και τα ειδικά ταμεία του δημοσίου, θα πρέπει να γίνει αποδειχθεί από τον Υπουργό Οικονομικών νοουμένου ότι εξυπηρετεί το δημόσιο συμφέρον.

Κατ’ αναλογία αυτή η νομοθεσία πρέπει να εφαρμόζεται από τον ευρύτερο δημόσιο τομέα γιατί υπάρχουν πρόνοιες στην οικία νομοθεσία, πρόσθεσε.

Σε σχέση με την προκειμένη περίπτωση, ο κ. Αντωνιάδης είπε ότι πρέπει να υπάρχουν τέσσερις συνθήκες για να γίνει αποδεχθεί μια δωρεά, προσθέτοντας ότι η πρώτη είναι ότι «η δωρεά αυτή ικανοποιεί την ανάγκη σου», και «την ανάγκη τη βάζει ο κυβερνητικός φορέας ή η οντότητα του ευρύτερου δημόσιου τομέα».

«Δεν καθορίζει την ανάγκη ο δωρητής», πρόσθεσε.

Ανέφερε ότι η δεύτερη συνθήκη που πρέπει να υπάρχει, είναι ότι με την δωρεά «πρέπει να διασφαλίσεις ότι σου καλύπτει την ανάγκη», δηλαδή, όπως εξήγησε, αν μία ανάγκη είναι ύψους 10 εκατομμυρίων ευρώ και μία δωρεάν είναι 3 εκατομμύρια, πρέπει να διασφαλίσεις ότι υπάρχουν τα υπόλοιπα 7 εκατομμύρια μέσα στον προϋπολογισμό.

«Για την ακρίβεια πρέπει να υπάρχουν και τα 10 εκ. και θα δοθούν δωρεάν τα 3 εκ.», πρόσθεσε.

Είπε ακόμη ότι για να ικανοποιηθεί αυτή η ανάγκη μέσω δωρεάς πρέπει να γίνουν όλες οι διαδικασίες», δηλαδή να μην είναι σε είδος η δωρεά αλλά σε μετρητά.

Ο Γενικός Λογιστής είπε ότι για να γίνει αποδεκτή τέτοια δωρεά πρέπει να γίνουν οι προβλεπόμενες διαδικασίες του δημοσίου για τα 10 εκατομμύρια και όχι για τα 7 εκ.

Σημείωσε ότι δεν έγινε αποδεκτή δωρεάν για τους πυρόπληκτους γιατί «δεν πληρούσε κάποιες προϋποθέσεις» και αυτή έγινε απευθείας από τον δωρητή προς τους πυρόπληκτους.

Είπε ακόμη ότι μια άλλη προϋπόθεση, όταν για παράδειγμα γίνει δωρεά κάποιου συστήματος πληροφορικής, για παράδειγμα 1 εκ., αλλά υπάρχει συντήρηση ή μετά θα πρέπει να γίνει κάποια αναβάθμιση του συστήματος και στοιχίζει επιπλέον 7 εκ.

Πρόσθεσε αν δεν δεσμεύσεις τον δωρητή ότι θα σε ικανοποιήσει για τα 7 εκ. τότε θα μπορούσες να εξασφαλίσεις, μέσω διαγωνισμού, την ικανοποίηση της ανάγκης σου για τα 8 εκ. με άλλα μέσα.

Άρα η δωρεά αυτή στην ουσία μπορεί να μην εξυπηρετεί το δημόσιο συμφέρον γιατί μέσω διαγωνισμού, σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον, θα αποκτούσες πιο φθηνό σύστημα, εξήγησε και πρόσθεσε πως «είναι προϋπόθεση να μην υπάρχουν επιπρόσθετες εργασίες που θα πρέπει να πληρώσεις ως δημόσιο».

Ανέφερε επίσης ότι οι δύο άλλες προϋποθέσεις είναι να μην υπάρχει ηθική και οικονομική υποχρέωση, δηλαδή, όπως εξήγησε να μην βάλει όρο κάποιος δωρητής.

Η εκπρόσωπος του Υπουργείου Οικονομικών ανέφερε ότι ο νόμος 38I του 2014 καθιστά τον Υπουργό Οικονομικών αρμόδιο να εγκρίνει τις οποιεσδήποτε δωρεές στην κεντρική Κυβέρνηση και συνεπώς ως αρμόδια διεύθυνση που χειρίζομαι αυτό το θέμα τηρούμε τις προϋποθέσεις που έχει προαναφέρει ο Γενικός Λογιστής».

«Άρα αυτές οι προϋποθέσεις είναι πάρα πολύ δύσκολο να ελέγχονται και να εφαρμόζονται για όλες» τις οντότητες, πρόσθεσε.

Αναφορικά με την επιβολή κυρώσεων, ανέφερε ότι συμφωνεί με τον Γενικό Λογιστή και πρόσθεσε πως δεν νομίζει ότι «ο Υπουργός Οικονομικών είναι ο αρμόδιος να επιβάλλει οποιεσδήποτε κυρώσεις».

«Κυρώσεις επιβάλλονται δια του νόμου ή ανατίθενται σε κάποιο τμήμα σε κάποιαν υπηρεσία», σημείωσε.

Ανέφερε ότι το ίδιο ισχύει και για τον κατάλογο εισφορών δωρεών καθώς «δεν θα μπορεί ο Υπουργός Οικονομικών» να καταρτίζει τέτοιο κατάλογο.

Πρόσθεσε ότι ποινές για μια δωρεά που δέχθηκε νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου επιβάλει το αρμόδιο Υπουργείο που υπάγεται αυτό το νομικό πρόσωπο.

Απαντώντας σε ερώτηση, η εκπρόσωπος του Υπουργείου Οικονομικών είπε ότι πέρσι εξετάστηκαν περίπου 100 υποθέσεις για παραχώρηση μικρών δωρεών/χορηγιών και πρόσθεσε ότι το πιο μικρό ποσό ήταν 140 ευρώ.

Πρόσθεσε ότι σε μια δωρεά, εξετάζουμε την ανάγκη να εξυπηρετείται το δημόσιο συμφέρον, αν θέλει συντήρηση ή όχι και ποιος την αναλαμβάνει και να μην δημιουργείται οποιαδήποτε υποχρέωση μεταξύ του δωρητή και της Δημοκρατίας.

Εξάλλου, η Επίτροπος Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα Μαρία Χριστοφίδου είπε ότι αναγνωρίζει την αρχή της διαφάνειας και συμφωνεί τόσο με την προτεινόμενη ρύθμιση όσο και με τον Γενικό Λογιστή για το νόμο που διέπει τις δωρεές.

Σε δηλώσεις μετά τη συνεδρία, ο Πρόεδρος της Επιτροπής είπε ότι «κάθε προσπάθεια που γίνεται για διαφάνεια, για καθορισμό ποιο σωστών διαδικασιών, θα μας βρίσκει πάντα σύμφωνους».

Ανέφερε ότι η πρόταση νόμου της κ. Ατταλίδου «κινείται στην σωστή κατεύθυνση», προσθέτοντας ότι «θα πρέπει να δούμε κάποια νομοτεχνικά και πώς θα γίνει όσο το δυνατόν πιο εφαρμόσιμη μπορεί να γίνει».

«Είχαμε μια πολύ καλή συζήτηση για τον τρόπο που θα πρέπει οι δωρεές, που γίνονται προς το δημόσιο, προς οργανισμούς του δημοσίου και οργανισμούς που συνδέονται με το δημόσιο, να καταγράφονται σε μητρώο και να δημοσιοποιούνται αυτές που είναι ενός ποσού και άνω», πρόσθεσε.

«Ζητήσαμε από το Υπουργείο Οικονομικών στοιχεία που αφορούν το 2024 και το 2025 για να έχουμε και μια πλήρη εικόνα των όσων έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια», κατέληξε.

ΠΗΓΗ: ΚΥΠΕ