Μια βόλτα στην Αγία Σκέπη: Η ιστορία, τα προγράμματα και ο αγώνας των χρόνιων χρηστών

Πολλοί γνωρίζουν για την Αγία Σκέπη, για τη βοήθεια, την αγάπη και τη στήριξη που παρέχει στο δύσκολο αγώνα συμπολιτών μας, οι οποίοι βρέθηκαν αντιμέτωποι με το «τέρας» που λέγεται εξάρτηση στις ουσίες.

Στον Γολγοθά της απεξάρτησης λοιπόν, οι άνθρωποι αυτοί δεν είναι μόνοι. Η Αγία Σκέπη είναι ο πιο πιστός τους σύμμαχος, γιατί η αγκαλιά που τους προσφέρει είναι αρκετά μεγάλη, που μπορεί να κρατήσει μέσα της όλους όσους την χρειάζονται.

Είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε ότι, οι χρήστες εξαρτησιογόνων ουσιών και ιδίως οι χρόνιοι χρήστες, δεν είναι άνθρωποι οι οποίοι κάνουν χρήση για ψυχαγωγικούς λόγους, αλλά επειδή ψάχνουν απεγνωσμένα διέξοδο από τα προβλήματα της καθημερινότητάς τους. Αυτοί οι άνθρωποι, δεν αξίζουν τον κοινωνικό αποκλεισμό και την αποστασιοποίηση, αλλά κατανόηση και μια χείρα βοηθείας, κάτι το οποίο τους χαρίζει απλόχερα η Αγία Σκέπη όποτε, και όσες φορές χρειαστεί.

Το ThemaOnline επισκέφθηκε στην Θεραπευτική Κοινότητα της Αγίας Σκέπης στο Φιλάνι, μίλησε τόσο με αρμόδια άτομα από το προσωπικό, όσο και με ένα θεραπευόμενο μέλος, οι οποίοι μεταξύ άλλων αναφέρθηκαν, στην ιστορία της Αγίας Σκέπης, τον τρόπο που λειτουργεί και τα προγράμματα που παρέχει. Παράλληλα, το ThemaOnline ξεναγήθηκε στους χώρους της κοινότητας και εξασφάλισε φωτογραφικό υλικό από τις μονάδες της. Πρέπει να σημειωθεί ότι, κατά τη διάρκεια της ξενάγησης, θεραπευόμενα μέλη της Αγίας Σκέπης μας καλωσόρισαν με αγάπη, ευγένεια και χαμόγελο στα χείλη.

Η ιστορία και τα προγράμματα της Αγίας Σκέπης

* Στο «Τ» μίλησε η Κλινική Διευθύντρια της Αγίας Σκέπης, Τίνα Παύλου

Πως ξεκίνησε η λειτουργία της κοινότητας, ποια είναι η ιστορία της Αγίας Σκέπης;

Η Αγία Σκέπη ιδρύθηκε το 1999, ανήκει στην Ιερά Μονή Μαχαιρά και μετά από πρωτοβουλία του Πανιερώτατου Μητροπολίτη Λεμεσού κ. Αθανασίου, ο οποίος τότε ως ηγούμενος σε επαφή που ερχόταν με χρήστες ηρωίνης που πήγαιναν στο μοναστήρι για βοήθεια, έκρινε την αναγκαιότητα δημιουργίας ενός θεραπευτικού χώρου, κλειστής διαμονής γι’ αυτό το πληθυσμό.

Η θεραπευτική κοινότητα είναι ένα παγκόσμιο μοντέλο θεραπείας που ξεκίνησε τη δεκαετία του ‘60 στην Αμερική, εξαπλώθηκε το ‘80 στην Ευρώπη και το ‘99 στην Κύπρο. Επίσης να αναφέρουμε ότι, πρόκειται για ένα μοντέλο θεραπείας που εξυπηρετεί ανά το παγκόσμιο μακροχρόνιους χρήστες ουσιών.

Τα πρώτα 15 χρόνια όλος ο πληθυσμός μας ήταν ενδοφλέβιοι χρήστες ηρωίνης, τα τελευταία δέκα χρόνια έχει αλλάξει αρκετά ο κόσμος των ναρκωτικών, δυστυχώς και η Κύπρος, η οποία μαστίζεται από συνθετικές ουσίες και κρύσταλ μεθ. Έτσι ο πληθυσμός μας είναι στη συντριπτική του πλειοψηφία χρήστες κοκαΐνης και κρύσταλ μεθ.

Ποια η διαδικασία για να ενταχθεί κάποιος στα προγράμματά σας;

Προτού μας χτυπήσει την πόρτα κάποιος εδώ, κάνει χρήση σε ημερήσια βάση για τουλάχιστον 10 με 15 χρόνια, οπότε μιλάμε για ένα πληθυσμό πολύ δυσλειτουργικό. Είναι άνθρωποι οι οποίοι δεν δουλεύουν για χρόνια, έχουν θέματα στην οικογένειά τους, παρανομούν για να μπορέσουν να διατηρήσουν την εξάρτησή τους.

Ποια είναι τα προγράμματα που παρέχει η Αγία Σκέπη;

Στην Αγία Σκέπη έχουμε έξι προγράμματα. Υπάρχουν τρεις θεραπευτικές κοινότητες, συμβουλευτικό σταθμό, πρόγραμμα οικογένειας και πρόγραμμα κοινωνικής επανένταξης.

Συμβουλευτικός σταθμός υπάρχει στη Λεμεσό και στη Λευκωσία και προετοιμάζει τα άτομα για να ενταχθούν στο πρόγραμμα.

Μια κοινότητα είναι αυτή των ενήλικων ανδρών. Εκεί έχουμε ένα αρκετά αυστηρό και εντατικό πλαίσιο, με πρωταρχικό στόχο να αποκτήσει ο άνθρωπος ξανά τον αυτοέλεγχο. Ο τρόπος για να το πετύχει αυτό είναι με το να μπει σε ένα αυστηρό και δομημένο πλαίσιο από η ώρα 7 το πρωί μέχρι και τις 11 το βράδυ, με θεραπευτικές ομάδες, με ατομική θεραπεία, εργασία και γενικότερα ο χώρος μας προωθεί ένα μοντέλο κοινοβιακό. Αυτό σημαίνει ότι δεν έχουμε προσωπικό, πέραν από το θεραπευτικό προσωπικό, έτσι όλος ο χώρος λειτουργείται από τους ίδιους. Θα μαγειρέψουν, θα καθαρίσουν, θα οργανωθούν, θα φροντίσουν το χώρο τους, είναι ένα θεραπευτικό σπίτι και μια εναλλακτική οικογένεια. Αυτό είναι που προσπαθούμε να καλλιεργήσουμε.

Ακόμη, έχουμε κοινότητα γυναικών η οποία είναι διαχωρισμένη από αυτή των ανδρών. Να πούμε ότι είμαστε ιδιαίτερα περήφανοι για τη κοινότητα γυναικών επειδή, εδώ και μερικά χρόνια τρέχουμε και πρόγραμμα μητέρας και παιδιού άρα, μια μητέρα που κάνει χρήση και έχει μικρό παιδί στη φροντίδα της, δεν χρειάζεται να το αποχωριστεί εκεί που δεν υπάρχει υποστηρικτικό πλαίσιο και μπορεί να το φέρει μαζί της εδώ. Φέτος η Αγία Σκέπη εξυπηρέτησε μητέρες με έξι παιδάκια στο σύνολό τους. Να πω επίσης ότι, το πρόγραμμα μητέρας και παιδιού, είμαστε ένα από τα τέσσερα που υπάρχουν σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Επίσης, έχουμε κέντρο εφήβων, με πλήρη επιχορήγηση της Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου. Πριν τέσσερα χρόνια δημιουργήσαμε τη θεραπευτική κοινότητα εφήβων όπου, εξυπηρετούμε ανήλικους ηλικίας 13 με 19 ετών. Να σημειώσω ότι, παρότι θεωρώ τον εαυτό μου πολύ έμπειρο στο χώρο μιας και είμαι εδώ και 25 χρόνια στην Αγία Σκέπη, σχεδιάσαμε ένα πρόγραμμα για νεαρούς που ξεκινούν να αφήνουν το σχολείο, να καπνίζουν κάνναβη, να δείχνουν παραβατική συμπεριφορά, ήταν μια πολύ άσχημη εικόνα που αντιμετωπίσαμε στο κέντρο εφήβων και πάρα πολύ σοβαρή για τα Κυπριακά δεδομένα. Σήμερα φιλοξενούμε εννέα εφήβους, εφτά αγόρια και δύο κορίτσια.

Στην Αγία Σκέπη υπάρχει και πρόγραμμα οικογένειας, το οποίο είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό, στηρίζουμε γονείς με ομάδα γονέων που τα παιδιά τους είναι ακόμη στη χρήση, έχουμε ομάδα γονέων που τα παιδιά τους είναι εδώ και έχουμε και ομάδα συντρόφων. Όταν στηρίξεις την οικογένεια, την εκπαιδεύσεις και τη βοηθήσεις να αλλάξει στάση, τα αποτελέσματα είναι πολύ καλύτερα. Το πρόγραμμα οικογένειας θεωρώ ότι είναι ένα από τα κύρια σημεία στο να ενταχθεί ένα παιδί στη θεραπεία.

Υπάρχουν εθελοντές που να έρχονται να βοηθήσουν;

Όχι. Αν και υπάρχουν πολλά άτομα που θέλουν να έρθουν να βοηθήσουν, όμως στην αρχή της Αγίας Σκέπης είχαμε εντάξει ένα πρόγραμμα εθελοντών, η δυσκολία όμως ήταν ότι δεν ήταν σταθεροί. Εδώ το ωράριό μας είναι σταθερό και αυστηρό, οπόταν δεν μπορούμε να έχουμε ακυρώσεις στο πρόγραμμά μας. Έτσι, το προσωπικό που απασχολείται εδώ είναι μόνιμο.

Επίσης, εδώ υπάρχουν άτομα ευάλωτα, άτομα που έζησαν στο δρόμο, που έκαναν φυλακή, μιλάμε για ένα πολύ ιδιόμορφο πληθυσμό, δύσκολα περιστατικά έτσι ανειδίκευτο προσωπικό μπορεί να μην τα καταφέρει να ανταποκριθεί.

Πόσα άτομα απασχολεί η Αγία Σκέπη και πόσα άτομα φιλοξενεί;

Σε όλη την Αγία Σκέπη αυτή τη στιγμή απασχολούνται 14 εξειδικευμένοι ψυχολόγοι, ενώ φιλοξενούνται 82 άτομα. Δυστυχώς, για πρώτη φορά σήμερα είχαμε λίστα αναμονής και έχουμε σκοπό να επεκταθούμε, να αυξήσουμε τα κρεβάτια μας γιατί υπάρχει αυτή η αναγκαιότητα.

Πόσο αποτελεσματικό θεωρείται ότι είναι το πρόγραμμα που παρέχετε;

Είναι ένα εξαιρετικά αποτελεσματικό πρόγραμμα, ανά το Παγκόσμιο αλλά και στην Κύπρο. Τα αποτελέσματα που έχουμε είναι πάρα πολύ καλά. Θεωρούμε ότι στην Κύπρο, που είναι μια μικρή κοινωνία και ο θεσμός της οικογένειας είναι πολύ ψηλά, είναι σημαντικό να δουλεύεις με αυτή. Όταν δουλεύεις με την οικογένεια αυτών των ατόμων, τα αποτελέσματα είναι αυτομάτως πολύ καλύτερα.

Η θεραπεία, οι ομάδες και η αντίληψη της κοινωνίας

* Στο «Τ» μίλησε η ψυχολόγος της Αγίας Σκέπης, Βικτώρια Μιχαήλ

Πως γίνετε η θεραπεία των ατόμων ποια η τακτική που ακολουθείτε;

Εργάζομαι στην Αγία Σκέπη τα τελευταία 18 χρόνια, είμαι ψυχολόγος με ειδίκευση στις εξαρτήσεις. Ο κάθε ψυχολόγος που εργάζεται στην Αγία Σκέπη είναι υπεύθυνος για μια ομάδα και κατά καιρούς γίνετε ανταλλαγή μεταξύ μας στις ομάδες για να μπορείς να έχει επαφή με όλα τα πρόσωπα.

Η κάθε ομάδα έχει ένα «συμβόλαιο» όπως το ονομάζουμε, αυτό το συμβόλαιο έχει κάποιους στόχους τους οποίους καλείται το κάθε άτομο να δουλέψει. Η δουλεία η δική μας είναι να τους βοηθήσουμε να διεκπεραιώσουν αυτούς τους στόχους.

Για παράδειγμα, η πρώτη ομάδα έχει κάποιους στόχους που αφορούν στο να αναγνωρίσουν την κατάσταση στην οποία βρίσκονταν, να βρουν κίνητρα που θα τους βοηθήσουν να κρατηθούν μακριά από τις ουσίες, να αναγνωρίσουν τις δυσλειτουργικές συμπεριφορές, να μάθουν να εκφράζονται, να αναγνωρίζουν τις σκέψεις τους, πως να δημιουργήσουν σχέσεις και γενικά ποια είναι τα πρώτα βήματα για μια υγιή ζωή.

Δουλειά μας ως ψυχολόγοι είναι να βοηθούμε τα πρόσωπα τις ομάδας μας με ασκήσεις, με συζήτηση, να έρθουν με συζήτηση σε επαφή με αυτά τα θέματα και κατακτήσουν δεξιότητες.

Οι θεραπείες γίνονται ως επί το πλείστων ομαδικές, κάτι που έχει αποδειχθεί να είναι πιο αποτελεσματικό στους χρόνιους χρήστες, φυσικά όμως γίνονται και ατομικές συναντήσεις ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε ατόμου.

Κυρίως όμως, όπως έχω πει και προηγουμένως, οι συναντήσεις είναι ομαδικές επειδή σκοπός είναι να δημιουργηθούν και σωστοί κύκλοι μεταξύ τους. Αυτό σημαίνει ότι, όταν θα βγουν από εδώ, θα έχουν ένα νέο κύκλο ατόμων, δικό τους, που θα τους βοηθήσει να στήσουν τη ζωή τους.

Επίσης, το να ακούνε ο ένας τον άλλο στις ομαδικές συναντήσεις τους βοηθά να καταλάβουν πως δεν είναι μόνοι τους. Πολλές φορές είδαμε μέλη της ομάδας να ανοίγονται όταν ακούν τους υπόλοιπους να μοιράζονται τη δική τους ιστορία.

Πιστεύετε ότι η κοινωνία μπορεί να νιώσει αυτούς τους ανθρώπους ή το γεγονός ότι είναι χρήστες συνεπάγεται με την αντίληψη ότι είναι «αλήτες»;

Να σας το πω αλλιώς, εμείς ως ψυχολόγοι που κάνουμε αυτή τη δουλειά, ξέρουμε ότι αυτός ο άνθρωπος που είναι μπροστά σου δεν είναι ο «αλήτης» που έχει παραστρατήσει, αλλά ένας άνθρωπος που κουβαλάει στους ώμους του πόνο και τραύματα. Είναι άνθρωποι που έχουν ανάγκη από αγάπη και καθοδήγηση.

Δυστυχώς, υπάρχει προκατάληψη από πλευράς της κοινωνίας. Ο κόσμος βλέπει τον χρήστη να παρανομεί γιατί πρέπει να κάνει τη χρήση του και κρατάει εκείνη την εικόνα. Πίσω από αυτή την εικόνα που κρατάει η κοινωνία υπάρχει ένα τεράστιο υπόβαθρο, υπάρχει πόνος, υπάρχει θλίψη, υπάρχει ένας άνθρωπος που χρειάζεται απεγνωσμένα βοήθεια.

Ο αγώνας και η επανένταξη των χρόνιων χρηστών

* Στο «Τ» μίλησε θεραπευόμενο μέλος της Αγίας Σκέπης

Πως ξεκίνησε για εσένα το ταξίδι της απεξάρτησης;

Την πρώτη φορά πήρα την απόφαση να ενταχθώ στην Αγία Σκέπη μετά από παράκληση του αδελφού μου. Ο αδελφός μου έπασχε από καρκίνο, εγώ είχα βγει από τη φυλακή και πάνω σε μια συζήτηση που είχαμε, μου είπε «εγώ έχω καρκίνο και δεν μπορώ να θεραπευτώ, εσύ όμως μπορείς». Έτσι κι έγινε ήρθα στην Αγία Σκέπη για να ξεκινήσω θεραπεία και λίγες μέρες μετά ο αδελφός που πέθανε. Αυτό με ενόχλησε πολύ και δυστυχώς, ξανακύλησα στην ίδια κατάσταση. Μετά αρρώστησε και η μητέρα μου με καρκίνο, ήταν το όνειρό της να με δει καθαρό, γι’ αυτό κι έκανα ακόμη μια προσπάθεια και ξαναήρθα για θεραπεία στην Αγία Σκέπη. Δυστυχώς, λίγες μέρες αφού ήρθα ξανά για θεραπεία, η μητέρα μου απεβίωσε. Τώρα το κάνω για εμένα. Την πρώτη φορά που μπήκα να κάνω τη θεραπεία έμεινα για 11 μήνες στο πρόγραμμα. Τώρα που μπήκα για δεύτερη φορά για θεραπεία, έχω συμπληρώσει τέσσερις μήνες. Ήταν κίνητρο για εμένα να μπω και να θεραπευτώ.

Πόσα χρόνια ήσουν χρήστης ουσιών;

Ξεκίνησα να κάνω χρήση όταν ήμουν 15 χρονών και ήμουν χρήστης για 23 χρόνια. Έκανα χρήση κοκαΐνης.

Όσο έκανες χρήση ναρκωτικών ουσιών, ένιωθες να σε κρίνει ο κόσμος;

Συνέχεια, ακόμη και η οικογένειά μου με έκρινε επειδή έκανα χρήση. Κανείς δεν μπορούσε να με καταλάβει. Μόνο κάποιος πρώην χρήστης μπορεί να σε καταλάβει και να σε νιώσει. Μόνο ένας πρώην χρήστης μπορεί να μιλήσει την ίδια γλώσσα με εσένα.

Μπορώ να ρωτήσω ποιος ήταν ο λόγος που σε οδήγησε στο να κάνεις χρήση;

Προβλήματα που υπήρχαν στην οικογένειά μου. Δεν μπορούσα να τα διαχειριστώ. Δεν είχα σωστή καθοδήγηση μεγαλώνοντας, ούτε ένιωθα να νοιάζεται κάποιος για εμένα. Προσπαθούσα να ταιριάξω μέσα σε παρέες, για να νιώθω ότι ανήκω κάπου.

Φοβάσαι την περίοδο επανένταξης;

Σίγουρα υπάρχουν κακές επιρροές. Την πρώτη φορά κατά την περίοδο επανένταξης, ήταν πολύ δύσκολο γιατί επέστρεψα πίσω στο σπίτι μου, στην περιοχή μου, εκεί ήταν οι φίλοι μου κ.λπ., έτσι ήταν εύκολο να επηρεαστώ. Σίγουρα φοβάμαι την επανένταξη αυτή τη φορά, θα πρέπει να δω πως θα το διευθετήσω. Το παλεύω πολύ, γιατί ξέρω ποια θα είναι η κατάληξη εάν ξανακυλήσω στη χρήση. Κάνω αγώνα και θέλω να τα καταφέρω.

Ποιο είναι το μήνυμα που θέλεις να στείλεις στον κόσμο;

Θα ήθελα να παροτρύνω άτομα που έχουν προβλήματα εξάρτησης με ουσίες, άτομα όπως εμένα, να ζητήσουν βοήθεια. Να το παλέψουν και να ζητήσουν τη βοήθεια που χρειάζονται. Επίσης, όσο έχουν την οικογένειά τους δίπλα τους να τους δείχνουν την αγάπη τους, γιατί αν συμβεί κάτι και είναι ακόμη χρήστες θα τους «τρώνε» οι τύψεις.

Πως μπορεί κάποιος να βοηθήσει το έργο της Αγίας Σκέπης

Η Αγία Σκέπη είναι ένας μη Κυβερνητικός οργανισμός, όμως από το 2017 και μετά ξεκίνησε να λαμβάνει κάποιες κρατικές χορηγίες οι οποίες βοηθούν στη λειτουργία της. Παρόλο που κάθε χρόνο υπάρχει μια αβεβαιότητα από οικονομικής πλευράς, υπάρχει ο Σύνδεσμος Φίλων Αγίας Σκέπης, ο οποίος μέσω διάφορων εκδηλώσεων, βοηθά με τις εισφορές που γίνονται.

Ο τρόπος με τον οποίο μπορεί ο κόσμος να βοηθήσει την Αγία Σκέπη ανά πάσα στιγμή, είναι με το να αγοράζει τα προϊόντα που παράγει τα τελευταία δέκα χρόνια. Η Αγία Σκέπη παράγει βιολογικά προϊόντα τα οποία μπορούν οι καταναλωτές να βρουν σε όλες τις υπεραγορές. Τα έσοδα από την αγορά των προϊόντων αυτών, βοηθούν στην ομαλή λειτουργία της θεραπευτικής κοινότητας.

Τα προϊόντα αυτά έχουν την εμπορική επωνυμία «Αγία Σκέπη Bio». Από λαχανικά, ψωμί μέχρι και ξηρά τροφή, οι καταναλωτές μπορούν να τα αγοράσουν από τις υπεραγορές και έτσι να συνεισφέρουν την Αγία Σκέπη.

Περισσότερες πληροφορίες για τα προϊόντα μπορείτε να βρείτε στο www.agiaskepi.org