ΧΑΠ: Η άγνωστη νόσος που μας στοιχίζει εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο – Πάνω από 50.000 ασθενείς στην Κύπρο

Στην Κύπρο, εκτιμάται ότι περισσότεροι από 50.000 ενήλικες πάσχουν από ΧΑΠ, επιβαρύνοντας όχι μόνο τη ζωή των ίδιων και των οικογενειών τους, αλλά και το ίδιο το σύστημα υγείας, με το κόστος να αγγίζει τα χιλιάδες ευρώ ανά ασθενή ετησίως.

Ο πνευμονολόγος Δρ. Χάρης Αρμεύτης, Διδάκτωρ Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, εξηγεί στο ThemaOnline πώς η πρόληψη, η έγκαιρη διάγνωση και η ενημέρωση του κοινού μπορούν να λειτουργήσουν σωτήρια – τόσο για τους ασθενείς όσο και για τη βιωσιμότητα της δημόσιας υγείας.

Τι είναι η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ);

XAΠ είναι η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια που είναι μια συχνή ασθένεια των καπνιστών η οποία προκαλεί προοδευτική στένωση των αεραγωγών(βρόγχων) και βλάβη των πνευμόνων. Είναι αποτέλεσμα  μιας  χρόνιας  φλεγμονής που προκαλείται  από παρατεταμένη έκθεση σε επιβλαβή σωματίδια ή αέρια, με πιο συχνό  τον καπνό του τσιγάρου.

Ποια είναι τα πρώτα σημάδια που μπορεί να δείξουν ότι κάποιος πάσχει από ΧΑΠ;

Συνήθως μετά από χρόνια καπνίσματος και συνήθως μετά την ηλικία των 40 ετών ξεκινά ένας χρόνιος βήχας (γνωστός και  ως  τσιγαρόβηχας) που μπορεί να συνοδεύεται  και με  παραγωγή φλεγμάτων (πτυέλων). Ακολούθως μπορεί ο ασθενής να έχει και κάποια μορφή δυσκολίας στην αναπνοή (δύσπνοια) αρχικά στην άσκηση . Οποιοσδήποτε εκδηλώνει κάποια από αυτά τα συμπτώματα θα πρέπει να εκτιμηθεί από ένα πνευμονολόγο για την πιθανότητα να πάσχει από την ΧΑΠ. Είναι πολύ σημαντικό η διάγνωση να γίνει νωρίς γιατί μπορούμε να προλάβουμε και να σταματήσουμε την εξέλιξη της .

Πόσο διαδεδομένη είναι η ΧΑΠ σήμερα; Έχουμε κάποια στοιχεία όσον αφορά την Κύπρο;

Δυστυχώς σήμερα η ΧΑΠ είναι η τρίτη 3^η  συχνότερη  αιτία θανάτου παγκοσμίως . Το 2015, υπολογίστηκε ότι έπασχαν από ΧΑΠ 174 εκατομμύρια άνθρωποι  και υπήρξαν περίπου 3,2 εκατομμύρια θάνατοι λόγω της ΧΑΠ παγκοσμίως. Ωστόσο, ο επιπολασμός είναι πιθανό να υποτιμηθεί λόγω της υποδιάγνωσης της ΧΑΠ καθώς υπάρχουν πολλοί που πάσχουν από ΧΑΠ και δεν το γνωρίζουν. ΧΑΠ εμφανίζει  το ~10% (±4,8) του πληθυσμού παγκοσμίως. Στην Ελλάδα, ο επιπολασμός της ΧΑΠ εκτιμάται σε 8,4-10,6%. Στην Κύπρο υπολογίζεται ότι πάσχουν από ΧΑΠ περισσότεροι από 50.000 ενήλικες.

Πώς επηρεάζει αυτό την κοινωνία και την οικονομία;

Από μελέτες που έχουν γίνει στην Ελλάδα η συνολική ετήσια οικονομική επιβάρυνση της υγειονομικής περίθαλψης έχει υπολογιστεί σε 4.729 ευρώ/ασθενή. Αν υπολογιστεί η ανάλογη επιβάρυνση στο σύστημα υγείας τότε ένα πολύ μεγάλό ποσοστό του προϋπολογισμού του ΓεΣΥ αφορά τους ασθενείς με ΧΑΠ.

Ποια είναι η διαδικασία για τη διάγνωση;

Η διάγνωση είναι σχετικά εύκολη. Χρειάζεται το συμβατό ιστορικό (χρόνιος βήχας ή/και παραγωγή πτυέλων ή/και δύσπνοια, ιστορικό συχνών λοιμώξεων αναπνευστικού) μαζί με το  ιστορικό καπνίσματος η έκθεσης σε άλλον βλαπτικό παράγοντα  και η διενέργεια της σπιρομέτρησης (εξέταση που υπολογίζεις  την πνευμονική λειτουργία) η οποία θα τεκμηριώσει την απόφραξη των αεραγωγών.

Ποια είναι τα βήματα αντιμετώπισης της ΧΑΠ;

Μετά την διάγνωση και ανάλογα με το στάδιο της νόσου χορηγείται εισπνεόμενη αγωγή που κυρίως είναι βρογχοδιασταλτικά και εισπνεόμενη κορτιζόνη . Η αγωγή είναι χρόνια και στόχο έχει να βελτιώσει τα συμπτώματα και να μειώσει τον κίνδυνο παρόξυνσης και νοσηλείας . Στο σοβαρό στάδιο  της ΧΑΠ που συνοδεύεται με αναπνευστική ανεπάρκεια  γίνεται χορήγηση  οξυγονοθεραπείας στο σπίτι .Σίγουρα η πιο σημαντική παρέμβαση είναι η διακοπή καπνίσματος γιατί θα αναχαιτίσει την μείωση της πνευμονικής λειτουργίας. Επίσης συνιστάται ο εμβολιασμός ως μέτρο μείωσης του κινδύνου των λοιμώξεων που μπορούν να οδηγήσουν σε παρόξυνση της νόσου αλλά και τα προγράμματα πνευμονικής αποκατάστασης που στόχο έχουν  την βελτίωση της ποιότητας της  ζωής των ασθενών.

Υπάρχουν τρόποι πρόληψης;

Κορυφαίο μέτρο πρόληψης είναι η έγκαιρη διακοπή  καπνίσματος ,η αποφυγή επαγγελματικής έκθεσης σε τοξικούς παράγοντες αλλά και η μείωση της έκθεσης στην μόλυνση του περιβάλλοντος. Η διενέργεια σπιρομέτρησης σε όλους τους  καπνιστές μπορεί να συμβάλει σημαντικά και στην έγκαιρη διάγνωση αλλά και στην πρόληψη της νόσου.

Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε στην ευαισθητοποίηση του κόσμου;

Δυστυχώς η ΧΑΠ παραμένει και σήμερα η  πρωταθλήτρια αδιάγνωστη ασθένεια . Περισσότεροι  από τους μισούς ασθενείς με ΧΑΠ δεν το γνωρίζουν και πρέπει να γίνει ουσιαστική ενημέρωση του κοινού  και ειδικά όσων έχουν ιστορικό καπνίσματος η  συμβατά συμπτώματα . Νομίζω είναι καθήκον των επαγγελματιών υγείας και της πολιτείας να κάνουν εκστρατείες ενημέρωσης του κοινού γιατί είναι ο μόνος τρόπος να προλάβουμε την εξέλιξη της και να σώσουμε ανθρώπινες ζωές.

Ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε να στείλετε στο κοινό;

Αν κάποιος είναι καπνιστής ή πρώην καπνιστής και είναι ηλικίας μεγαλύτερης των 40 ετών και έχει βήχα ή/και απόχρεμψη ή/και  δύσπνοια στην άσκηση  να επισκεφτεί ένα πνευμονολόγο και να κάνει σπιρομέτρηση γιατί μπορεί να πάσχει από ΧΑΠ. Η έγκαιρη διάγνωση της ΧΑΠ σώζει ζωές!