Μήπως καλύτερα να απονέμονται «Βραβεία Κρατικής Λογοτεχνίας»;

Η πρωτοφανής (τουλάχιστον για προηγμένη χώρα, συνηθισμένη φαντάζομαι σε μπανανίες) δημόσια παρέμβαση του Προέδρου της Κριτικής Επιτροπής των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας 2024, Κυριάκου Ιωάννου, ο οποίος όχι μόνο αμφισβήτησε ανοιχτά τις αποφάσεις της Επιτροπής που προέδρευσε, αλλά διαπόμπευσε μάλιστα έναν από τους βραβευθέντες, στηλιτεύοντας out of context απόσπασμα του έργου του, αποτελεί το πλέον πρόσφατο και κραυγαλέο παράδειγμα της φασίζουσας συμπεριφοράς που μπορεί να εκδηλώσει ένας άνθρωπος όταν βρεθεί σε θέση θεσμικής εξουσίας. Και σιγά την εξουσία, θα μου πείτε. Πρόεδρος της επιτροπής για κρατικά βραβεία λογοτεχνίας. Που ούτε καν μπόρεσε να περάσει τις δικές του προτιμήσεις. Ναι αλλά Πρόεδρος. Κι αυτός ο τίτλος στο νησί είναι αρκετός για κάποιον να νομίζει ότι, όπως λέει ο σοφός λαός, έχει πιάσει τον παπά από κει που κάθε άντρας μορφάζει με πόνο και μόνο στη σκέψη. Να νομίζει δηλαδή ότι έχει το δικαίωμα να βγαίνει και να λοιδορεί τόσο τα μέλη της επιτροπής όσο και τους ίδιους τους βραβευθέντες επειδή μειοψήφησε. Δηλαδή επειδή μειοψήφισε σε έναν θεσμό που ούτως ή άλλως η κρίση είναι μεν υποκειμενική. αλλά βασίζεται στην πλειοψηφία, όπως συμβαίνει άλλωστε σε όλες τις ψηφοφορίες βραβείων.

Όμως η “ποιότητα” των βραβευθέντων έργων ήταν απλά η πρόφαση. Το πραγματικό πρόβλημα του κ. Ιωάννου είναι, όπως διαφάνηκε, το ιδεολογικό βάθρο μελών της Επιτροπής αλλά και των βραβευθέντων, θέτοντας ζήτημα αποκλεισμού έργων επειδή οι δημιουργοί τους «αποτόλμησαν να εντάξουν το χριστιανικό στοιχείο ή τα «αρνητικά συμπαρομαρτούντα της τουρκικής εισβολής του 1974» αλλά και κατηγορώντας τον βραβευθέντα ως νέο λογοτέχνη Αλέξανδρο Χρονίδη για «τάσεις μισελληνισμού». Καταλάβατε; Στο Ιράν της Μεσογείου ένας υποτίθεται άνθρωπος του πολιτισμού κατηγορεί συναδέλφους του ότι... αποκλίνουν από το τρίπτυχο πατρίς-θρησκεία-οικογένεια. Το γαμημένο 2025!

Δεν θα μπω στα του θεσμού, την αξιοπιστία, αντικειμενικότητα ή ποιότητα επιτροπών και επιλογών, αυτά είναι χωράφια του Γιώργου Σαββινίδη που πάντα έχει κάτι ενδιαφέρον και εμπεριστατωμένο να πει (διαβάστε τα σχετικά του ποστ στο Facebook). Στο μόνο που θέλω να σταθώ είναι ότι για άλλη μια φορά επιβεβαιώνεται πως κράτος και πολιτισμός είναι σαν το λάδι και το νερό - δεν αναμειγνύονται. Όταν εξαρτάσαι οικονομικά από το κράτος, δεν παράγεις πολιτισμό, παράγεις την αντίληψη του κράτους για τον πολιτισμό που, σε ότι αφορά την τριτοκοσμική θεοκρατία μας, κατά 99% αφορά το κυρίαρχο εθνικοθρησκευτικό αφήγημα. Οτιδήποτε αποκλίνει από αυτό είτε λογοκρίνεται (βλ. Μπιενάλε) είτε δίνει δικαίωμα στον κάθε “πρόεδρο” Ιωάννου να σε προσβάλλει δημόσια με γνώμονα το δικό του χριστιανοπατριωτόμετρο. Το ίδιο και τα βραβεία. Πόσο αξιολύπητο είναι που τα λογοτεχνικά, θεατρικά, ακόμα και δημοσιογραφικά( ; ) βραβεία είναι κρατικά; Δηλαδή απονέμονται από την οντότητα που θα έπρεπε να αμφισβητούν, ελέγχουν ή κριτικάρουν. Ναι, σίγουρα.

Η ειρωνεία; Το Υφυπουργείο Πολιτισμού έριξε άκυρο στον κ. Ιωάννου και την προσπάθειά του να πείσει την Υφυπουργό να ακυρώσει ή να αναθεωρήσει τις αποφάσεις της Επιτροπής αναφέροντας σε ανακοίνωση πως “δεν έχει καμία δυνατότητα να τις ακυρώσει ή να παρέμβει στο περιεχόμενό τους” και ότι το Υφυπουργείο «δεν λογοκρίνει λογοτεχνικά έργα ούτε παρεμβαίνει σε κρίσεις ανεξάρτητων επιτροπών». Ναι, είναι το ίδιο ακριβώς Υφυπουργείο που μόλις τον περασμένο Ιούνιο έδωσε εντολή να αποσυρθεί από το περίπτερο της Κύπρου στη 19η Διεθνή Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής 2025 στη Βενετία, βιβλίο που κατηγορήθηκε από τους εγχώριους υπερπατριώτες ως “επικίνδυνο για την εθνική μας υπόθεση” ενώ διέταξε και έρευνα για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες βρέθηκε εκεί γιατί λέει “δεν είχε την έγκριση του Υφυπουργείου”  ενώ ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας προχώρησε ένα βήμα παραπέρα κάνοντας λόγο για “παραχάραξη της ιστορίας” και για “μια τουρκική εισβολή την οποία αναγνωρίζει η διεθνής κοινότητα, εκτός από τους εισβολείς” υιοθετώντας την ακροδεξιά υστερία ότι οι συγγραφείς δήθεν δεν αναγνωρίζουν την τουρκική εισβολή (στην πραγματικότητα το βιβλίο αναφέρεται στα ιστορικά, πολιτικά γεγονότα που μας οδήγησαν στην εισβολή και την καταστροφή, αλλά οτιδήποτε εκτός από το επίσημο αφήγημα των “κακών Τούρκων και αθώων Ελλήνων” θεωρείται προδοσία).

Ω ναι, το Υφυπουργείο Πολιτισμού “δεν λογοκρίνει λογοτεχνικά έργα”. Αυτό είναι το νέο τροπάριο της Κασσιανίδου.