Ο «Καποδίστριας» είναι ο υπέρτατος φόνος τιμής

Βασικά όσοι λάτρεψαν την ταινία του Σμαραγδή για όλους τους λάθος λόγους χώρισαν τον κόσμο στους ομοϊδεάτες τους “γνήσιους πατριώτες” και τους Εφιάλτες, ανθέλληνες και “απογόνους των κοτζαμπάσηδων” που τόλμησαν να μην προσκυνήσουν “το αριστούργημα για τον σπουδαιότερο Έλληνα πολιτικό”. Για κάποιο λόγο κάθε ακροδεξιός, εθνίκι, θρησκόληπτος συνωμοσιολόγος ψέκας έκανε την ταινία σημαία ενός “αγώνα κατά του κατεστημένου” που υπάρχει μόνο μέσα στο διαταραγμένο μυαλό του και πουθενά αλλού. Γιατί αν όντως διεξάγεται ένας τέτοιος αγώνας στην αληθινή ζωή, δεν θα είχαμε γεμίσει από δαύτους, ούτε θα είχαν φτάσει, στην Κύπρο τουλάχιστον, τρίτη πολιτική δύναμη με ανοδικές τάσεις.

Για να ξεμπερδεύουμε με το τεχνικό κομμάτι, η ταινία δεν βλέπεται. Για την ακρίβεια μπροστά του ο “Καζαντζάκης” μοιάζει με το “Γκάντι” ή το “Αμαντέους” - και μιλάμε επίσης για πολύ μεγάλο χάλι. Ο “Καποδίστριας” είναι ένα δίωρο συνονθύλευμα Φώσκολου, Τζέιμς Πάρις, Άγιου Παΐσιου, ιστορίας της ΣΤ' Δημοτικού, στάνταρ παραγωγής/μεταμφιέσεων του Your Face Sounds Familiar και υποκριτικής βγαλμένης κατευθείαν από τη χρυσή εποχή της βιντεοκασέτας (με αρκετούς γνώριμους εκπροσώπους της σε δεύτερους ρόλους). Αυτό που μπορώ να πιστώσω στον Γιάννη Σμαραγδή είναι το σθένος να γυρίσει μια επικών διαστάσεων πατάτα για τη ζωή του ανθρώπου που (υποτίθεται πως) την έφερε στην Ελλάδα. Το λες και επικό αυτοτρολάρισμα. Χαώδες σενάριο, διάλογοι που κριντζάρουν σαν νύχια που σέρνονται σε μαυροπίνακα (πέρασα το δίωρο ανατριχιάζοντας κάθε τρεις και λίγο αλλά όχι από ρίγη εθνικής παλιγγενεσίας), χαρακτήρες-καρικατούρες (προσέξτε τον Μέτερνιχ που βγάζει όλη την ταινία στο ίδιο γραφείο μονολογώντας σαν τον Δρακουμέλ για το πόσο μισεί τον απαίσιο, μικρό Καποδίστρια) και κοτζάμ Ελληνική Επανάσταση να ξεκινάει με ένα τσούρμο κομπάρσους που πετάγονται από έναν θάμνο. Να μην πούμε για τα cameo της Παναγίας (σε σκηνές που ούτε ο Γιώργος Τσιάκκας θα τολμούσε να γράψει) ή τον Ρασπούτιν-από-το-Temu καλόγερο που ακολουθεί κατά πόδας τον Καποδίστρια και για κάποιο λόγο μας εξηγεί πώς σκέφτεται και τι θα πράξει στη συνέχεια ο ήρωας. Long story short το περίφημο μνημείο στην Ξυλοφάγου δεν είναι πλέον η μεγαλύτερη πατάτα του Ελληνισμού. Ο μόνος ενδεδειγμένος τρόπος θέασης είναι hate-watch με παρέα και διαγωνισμό καλύτερης φαρμακερής ατάκας (που να ΜΗΝ περιέχει αστεία για πατάτες, έχουν ειπωθεί όλα) αλλά νομίζω πως αυτό δεν θα πάει και πολύ καλά με τον εθνόκαυλο του διπλανού καθίσματος που πήγε σινεμά για προσκύνημα.

Ο “Καποδίστριας” θα περνούσε στο πάνθεον των τυπικών τόσο-κακών-που-καταντούν-must-see trash βιογραφιών του Σμαραγδή, εάν ο δημιουργός του δεν είχε την φαεινή ιδέα να εμπνευστεί από τη ζωή του ήρωα για το μάρκετινγκ. Σου λέει όπως ο ίδιος ο Καποδίστριας υπήρξε αμφιλεγόμενη προσωπικότητα που δίχασε τους Έλληνες (που μεταξύ μας ήταν ήδη διχασμένοι από τους αλλεπάλληλους εμφυλίους) γιατί όχι και η βιογραφία του, που με αυστηρά καλλιτεχνικά κριτήρια δεν θα πλήρωνε ψυχή (το ακριβό) εισιτήριο για να τη δει; Και ποιος καλύτερος τρόπος να διχάσεις το κοινό, πορώνοντας (και μαντρώνοντας ταυτόχρονα) το target ποίμνιο, από το να ανάγεις ένα κάκιστο φιλμ στο... “αριστούργημα που κάποιοι σκοτεινοί κύκλοι δεν ήθελαν να δεις” και τη θέασή του ούτε λίγο ούτε πολύ σε... εθνικό καθήκον; Πιστώνω στον Γιάννη Σμαραγδή το διαβολικά έξυπνο μάρκετινγκ, εξαπολύοντας σε κάθε του προωθητική συνέντευξη σχεδόν κάθε γνωστή θεωρία συνωμοσίας για την Ελλάδα που κυκλοφορεί εκεί έξω (συν μερικές πρωτόγνωρες) για τους εξωτερικούς αλλά και εσωτερικούς εχθρούς (από Αγγλογάλλους, Αμερικανούς και Ευρωπαίους μέχρι άθεους, απάτριδες, συστημικούς και κομμουνιστές) που δεν ήθελαν να ολοκληρωθεί το έπος που θα άνοιγε τα μάτια των Ελλήνων όχι μόνο για τον Καποδίστρια αλλά και γιατί η Ελλάδα χρειάζεται έναν νέο Καποδίστρια (δηλαδή έναν ουσιαστικά ρωσόφιλο διπλωμάτη που πίστευε ότι ο ελληνικός λαός, λόγω της μακρόχρονης υποδούλωσης, δεν ήταν ακόμη έτοιμος για πλήρη δημοκρατία και χρειαζόταν κηδεμονία, καταργώντας τα συντάγματα και συγκεντρώνοντας όλες τις εξουσίες πάνω του). Και -μαντέψτε- δούλεψε. Η συζήτηση για το αν ο “Καποδίστριας” είναι μια καλή ταινία ή όχι (που δεν είναι, με καμία κυβέρνηση ή Παναγία) μετατράπηκε σε πόσο μεγάλος πατριώτης και φιλόπατρις είσαι εάν τη λατρέψεις και πόσο... Μαυρομιχάλης αντίστοιχα που τόλμησες να τη θάψεις (και να δολοφονήσεις τον σπουδαίο άνδρα για δεύτερη φορά).

Η πραγματικότητα όμως είναι στυγνή: Αν δεν έχεις λεφτά, ταλέντο και όραμα δεν γυρίζεις πολυδάπανη ταινία εποχής με μια χούφτα κομπάρσους (που εμφανίζονται οι ίδιοι σε διαφορετικές περιόδους και μέρη), την Κέρκυρα να ποζάρει για Ελβετία και όλα τα μεγάλα γεγονότα να συμβαίνουν σε... γραφεία και σαλόνια με διάφορους χαρακτήρες να μιλάνε γι’ αυτά. Και σίγουρα φροντίζεις να βρεις καλύτερους ηθοποιούς και όχι μέτριους που δείχνουν ακόμα χειρότεροι από το παιδιάστικο κείμενο και την αδέξια σκηνοθεσία. Ο “Καποδίστριας” θα λειτουργούσε καλύτερα ως μια μίνι σειρά οκτώ επεισοδίων της ΕΡΤ (ίσως σε συμπαραγωγή με Γαλλία, Ελβετία και Ρωσία) που θα εμβάθυνε περισσότερο στην προσωπικότητα, την ψυχολογία, τα κίνητρα και τα τρωτά σημεία του ήρωα (είχε τη σκοτεινή πλευρά του όπως άλλωστε όλες οι επιδραστικές προσωπικότητες της ιστορίας). Αντ’ αυτού έχουμε μια βεβιασμένη αγιογραφία γαρνιρισμένη με αναμασημένη ιστορία που ταΐζεται στο στόμα ενός κοινού που τη διδάσκεται από τα έπη του Τζέιμς Πάρις για την 28η Οκτωβρίου και 25η Μαρτίου.

Αν θέλετε πραγματικά να τιμήσετε τον Καποδίστρια, διαβάστε μία από τις βιογραφίες του (ακόμα κι αυτές που τον αποκαθηλώνουν) ή δείτε κάποιο ντοκιμαντέρ (όπως το σχετικό της σειράς του ΣΚΑΪ “Μεγάλοι Έλληνες”), σίγουρα όμως όχι αυτόν τον φόνο (και όχι φόρο) τιμής από έναν σκηνοθέτη που θεωρεί τη μεγαλομανία του σημαντικότερη από τις ίδιες τις προσωπικότητες που υποτίθεται ότι τιμά.